Bước tới nội dung

Trang:Nho giáo 4 Trần Trọng Kim.pdf/49

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.

47
NHO-GIÁO


giặc có công được phong là Tân-kiến-bá 新 建 伯. Vì ông làm nhà ở Dương-minh-động, cách thành Hàng-châu 20 dặm, cho nên các học-giả gọi ông là Dương-minh tiên-sinh 陽 明 先 生.

Dương-minh là dòng dõi nhà nho-học có tiếng trong đời nhà Minh, ông tổ-phụ là Vương Luân 王 倫, tự là Thiên-tự 天 叙, hiệu là Trúc-hiên 竹 軒, thân phụ là Vương Hoa 王 華, tự là Đức-huy 德 輝, hiệu là Long-sơn 龍 山.

Dương-minh thuở nhỏ thông minh lạ thường, ở nhà nghe tổ-phụ là Trúc-hiên-công đọc sách đến đâu nhớ đấy. Năm ông lên 10 tuổi, thân-phụ là Long-sơn-công đỗ trạng-nguyên, bổ làm quan trong triều. Năm sau Long-sơn-công đón Trúc-hiên-công lên Bắc-kinh, ông đi theo qua Trấn-giang vào chơi chùa Kim-sơn. Trúc-hiên-công ngồi uống rượu với một người khách, người ấy muốn làm bài thơ, nghĩ mãi không xong. Ông đứng bên cạnh làm ngay một bài đọc lên, ai cũng lấy làm kinh dị.

Lúc còn trẻ tuổi, tính ông hào mại không chịu cái gì cả. Long-sơn-công thường lấy làm lo, duy có Trúc-hiên-công biết ông mà thôi. Năm 11 tuổi ông đi học: một hôm hỏi thầy rằng: « Ở đời việc gì là hơn cả. » — Thầy nói rằng: « Chỉ có học rồi thi đỗ là hơn cả. » Ông