Trang:Nho giao 2.pdf/76

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.

76
NHO-GIÁO


Mạnh-tử rất chú trọng sự « bảo dân » cho nên ông bày tỏ ra nhiều ý-kiến rất có giá-trị về đường chính-trị. Ông cho là người làm vua lúc nào cũng lo đến cái hạnh-phúc của dân: cùng với dân mà hưởng sự phú-quí, cùng với dân mà chịu sự lo-sợ. thì không bao giờ dân bỏ mình được. « Lạc dân chi lạc giả, dân diệc lạc kỳ lạc; ưu dân chi ưu giả, dân diệc ưu kỳ ưu. Lạc dĩ thiện-hạ, ưu dĩ thiên-hạ, nhiên nhi bất vương giả, vị chi hữu giã 樂 民 之 樂 者,民 亦 樂 其 樂;憂 民 之 憂 者,民 亦 憂 其 憂.樂 以 天 下,憂 以 天 下,然 而 不 王 者,未 之 有 也: Người vui cái vui của dân, thì dân cũng vui cái vui của mình; người lo cái lo của dân, thì dân cũng lo cái lo của mình. Vì thiên-hạ mà vui, vì thiên-hạ mà lo, thế mà không làm vương thì chưa có vậy ». (Lương Huệ-vương, hạ).

Người trị dân trị nước là phải chăm lo việc dân, khiến cho dân được sung-túc, rồi phải dạy dỗ dân, để cho dân đừng làm điều bậy. « Dân chi vi đạo giã, hữu hằng sản giả, hữu hằng tâm; vô hằng sản giả, vô hằng tâm. Cẩu vô hằng tâm, phóng, tịch, tà, xỉ, vô bất vi giã. Cập hãm hồ tội, nhiên hậu tòng nhi hình chi, thị võng dân giã 民 之 爲 道 也,有 恆 產 者,有 恆 心;無 恆 產 者,無 恆 心.茍 無 恆 心,放,辟,邪,侈,無 不 爲 也.及 陷 乎 罪,然 後 從 而 刑 之,是 罔 民 也: Cái lối của dân,