Trang:Nho giao 2.pdf/86

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.

86
NHO-GIÁO


đất, làm đầy kho tàng. Người mà đời nay bảo là lương thần, đời xưa cho là dân tặc. Ông vua không theo đạo phải, không để chí làm điều nhân, mà lại theo giúp làm giàu cho ông vua ấy, tức là làm giàu cho vua Kiệt vậy. » (Cáo-tử, hạ).

Công-kích sự chiến-tranh, thì ông nói: « Hữu nhân viết: ngã thiện vi trận, ngã thiện vi chiến, đại tội giã 有 人 曰:我 善 爲 陳,我 善 爲 戰,大 罪 也: Có người nói: ta giỏi bày trận, ta giỏi đánh giặc. Như thế là tội lớn vậy. » (Tận-tâm, hạ). Ông lại nói: « Quân bất hành nhân chính, nhi phú chi, giai khí ư Khổng-tử giả giã. Huống ư vi chi cường chiến. Tranh địa dĩ chiến, sát nhân doanh dã; tranh thành dĩ chiến, sát nhân doanh thành, thử sở vị suất thổ địa nhi thực nhân nhục, tội bất dung ư tử. Cố thiện chiến giả, phục thượng hình; liên Chư-hầu giả, thứ chi; tịch thảo lai, nhiệm thổ địa giả, thứ chi 君 不 行 仁 政,而 富 之,皆 棄 於 孔 子 者 也.況 於 爲 之 強 戰.爭 地 以 戰,殺 人 盈 野;爭 城 以 戰,殺 人 盈 城;此 所 謂 率 土 地 而 食 人 肉,罪 不 容 於 死.故 善 戰 者,服 上 刑;連 諸 侯 者,次 之;辟 草 萊,任 土 地 者,次 之: Ông vua không làm nhân-chính, mà theo làm giàu cho ông vua ấy, là Khổng-tử cho là không phải vậy. Huống chi lại vì ông vua ấy mà làm những điều cường chiến. Đánh nhau để lấy đất, giết người đầy