106
NHO-GIÁO
THIÊN IV
NHO-GIÁO ĐỜI TÙY VÀ ĐỜI ĐƯỜNG
(581-619) — (620-906)
I — TÌNH-TRẠNG NHO-GIÁO
ĐỜI TÙY VÀ ĐỜI ĐƯỜNG
Cuối đời Nam-Bắc-triều có Dương Kiên nối nhà Bắc-Chu lên làm vua lập ra nhà Tùy, rồi cách tám năm sau, đánh lấy nhà Trần, nhất thống cả nước Tàu. Nhà Tùy làm vua được có hai đời, độ non ba mươi năm thì mất. Vì vua thứ hai nhà Tùy là Đạng-đế tàn-bạo quá độ, cho nên thiên-hạ lại loạn. Nhà Đường nhân cơ-hội ấy mà nổi lên dẹp loạn, lập ra một nhà rất cường-thịnh trong lịch-sử nước Tàu.
Nhà Tùy và nhà Đường khởi lên ở phương bắc. Tính người phương ấy trầm-trọng, ưa sự thiết-thực, không chuộng những điều phù-đản, cho nên khi trong nước đã yên-trị, sự học sửa đổi lại, chủ lấy kinh sử làm cốt, mà bỏ cái học thanh-đàm đời Tam-Quốc, Lục-Triều.
