Trang:Nho giao 3.pdf/172

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.

172
NHO-GIÁO


Phải học như thầy Nhan-tử trước sau chỉ vui vẻ sự học. Một giỏ cơm, một bầu nước, ở chỗ ngõ hẻm, người ta không kham được sự lo, mà mình không đổi cái vui. Phàm phú quí là người ta ai cũng yêu, thế mà Nhan-tử không yêu, không cầu, cứ vui ở chỗ nghèo, ấy là cái tâm thế nào vậy thay! Trong khoảng trời đất có một cái rất sang, rất giàu, khả ái, khả cầu, mà khác với cái giàu sang thường. Chẳng qua Nhan-tử thấy cái lớn mà quên cái nhỏ đó mà thôi. Thấy cái lớn thì cái tâm thư-thái. Tâm thư-thái thì không có cái gì là không đủ. Không có cái gì là không đủ, thì phú quí bần tiện cho là một vậy. Cho làm một thì có thể hóa được mọi điều mà làm cho bằng nhau cả. Bởi vậy Nhan-tử là á-thánh.

Đạo-đức và văn-từ. — Sự thực thì phải vụ thực. « Thực thắng, thiện giã; danh thắng, sỉ giã. Cố quân-tử tạo đức tu nghiệp, tư tư bất tức, vụ thực thắng giã 實 勝,善 也;名 勝,恥 也.故 君 子 造 德 修 業 孳 孳 不 息,務 實 勝 也: Cái thực thắng là thiện vậy; cái danh thắng là sỉ vậy. Cho nên quân-tử lo gây cái đức, sửa cái nghiệp, chăm-chăm không nghỉ, vụ lấy thực thắng vậy ».

Cái học vụ thực ấy là cái học đạo-đức. Còn cái văn-từ là cái đồ-dùng để đạt đến cái đạo