Trang:Nho giao 3.pdf/211

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.

211
NHO-GIÁO


cái ngăn lại, ngăn chỗ đáng ngăn lại vậy. Nghĩa là nói tùy cái chỗ ngăn lại mà ngăn lại. Nhiều người không ngăn lại được. Xét người và vạn vật đều hoàn bị cả, khi gặp việc thì đều nhân cái sở trọng của tâm rồi thay đổi mà xuất hiện ra, như thấy được việc ấy trọng, thì có việc ấy ra. Nếu có thể để vật đối vật, thì tự nó không xuất hiện ra được.

Quí-minh: Có kẻ nói rằng: Trước lúc hỉ nộ ai lạc chưa phát ra, thì tiên-sinh hạ chữ động hay chữ tĩnh?

Y-xuyên: Chữ tĩnh thì phải. Nhưng trong thể tĩnh nên có vật mới được. Chỗ ấy là chỗ khó, học-giả chi bằng trước hãy lý-hội lấy được chữ kính đã. Biết được chữ kính thì sẽ biết điều ấy.

Quí-minh: Kính thì dụng công thế nào?

Y-xuyên: Không gì bằng chủ ở cái một.

Quí-minh: Bính tôi thường lo sự tư-lự không định, hoặc đang nghĩ một việc chưa xong, việc khác đã sinh ra nhiều, thì làm thế nào?

Y-xuyên: Không nên như thế. Ấy là cái gốc tại không thành thực vậy. Phải tập. Tập mà chuyên nhất được thì hay. Bất câu tư-lự và ứng sự đều cần ở sự cầu lấy cái một.

Quí-minh: Đang lúc tĩnh tọa, mà có vật đi qua trước mặt, thì có thấy hay không?