ngoại vật mà biết. Cái trí đức-tính cốt làm sáng rõ cái đức-tính ở trong. Hai cái trí ấy, ông cho cái trí đức-tính là trọng hơn. Vì có trí đức-tính, mới làm cho cao cái phẩm-giá của người ta được. Theo cái ý của ông, thì cùng-lý là biết hết những lẽ đạo-đức vậy.
Trí và hành. — Trình Y-xuyên phân-biệt sự biết và sự làm ra hai phần khác nhau. Ông nói rằng: « Quân-tử lấy sự biết làm gốc, sự làm làm thứ. Nay có người sức có thể làm được, mà cái biết không đủ để biết cho rõ, thành ra có những dị-đoan, rồi cứ lưu-đãng không biết quay trở lại, trong không biết hiếu ố, ngoài không biết thị phi. Như thế dẫu có cái tín của Vị-sinh, ta không lấy làm quí, Vậy nên sự biết phải ở trước sự làm, ví như đi đường nên có ánh sáng soi rõ đã. » Cái tính của người ta vốn lành, theo lý mà làm là thuận, nhưng phải soi cho sáng rõ cái lý, thì tự-nhiên vui ở sự theo lý mà hành động vậy.
Sự học tập. — Trình Y-xuyên nói rằng: « Phàm cái đạo của sự học là chính cái tâm, nuôi cái tính mà thôi. » Nghĩa là ông cho cái học phải chú trọng về đường đạo-đức. Kẻ học-giả phải có sự kính và sự lập chí. Không có sự kính thì không trí-tri được, không có chí thì rồi bị cái khí và cái tập-quán làm sai
