Trang:Nho giao 3.pdf/256

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.

256
NHO-GIÁO


Hoặc là nói: « Lý ấy đầy khắp cả vũ-trụ, không ai trốn khỏi được. Thuận theo lý ấy thì lành, trái lý ấy thì dữ. » Hoặc là nói: « Vũ-trụ không hạn cách người, người hạn cách vũ-trụ. » Ông cho ở trong vũ-trụ có cái lý đầy lấp cả, thì ở trong tâm cũng có cái lý đầy lấp cả. Trong khoảng vũ-trụ có lý ấy, thì ở trong tâm cũng có lý ấy. Cho nên nói rằng: Vũ-trụ tiện thị ngô tâm, ngô tâm tức thị vũ-trụ 宇 宙 便 是 吾 心,吾 心 卽 是 宇 宙: Vũ-trụ là tâm của ta, tâm của ta tức là vũ-trụ. » Cái lý ở trong vũ-trụ với cái tâm là một, thì cái tâm của bậc thánh-nhân ở trong thời-gian và trong không-gian, đâu đâu cũng là một cả. Bởi vậy ông lại nói: Đông-hải hữu thánh-nhân xuất-yên, thử tâm đồng giã, thử lý đồng giã. Tây-hải hữu thánh-nhân xuất yên, thử tâm đồng giã, thử lý đồng giã. Nam-hải, bắc-hải hữu thánh-nhân xuất yên, thử tâm đồng giã, thử lý đồng giã. Thiên bách thế chi thượng hữu thánh-nhân xuất yên, thử tâm đồng giã, thử lý đồng giã. Thiên bách thế chi hạ hữu thánh-nhân xuất yên, thử tâm đồng giã, thử lý đồng giã 東 海 有 聖 人 出 焉,此 心 同 也,此 理 同 也.西 海 有 聖 人 出 焉,此 心 同 也,此 理 同 也.南 海,北 海 有 聖 人 出 焉,此 心 同 也,此 理 同 也.千 百 世 之 上 有 聖 人 出 焉,此 心 同 也,此 理 同 也.千 百 世 之 下 有