Trang:Nho giao 3.pdf/269

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.

269
NHO-GIÁO


mới có nhiều cuộc hai bên tranh luận với nhau.

Sự tranh luận với Chu Hối-am. — Thuở ấy có Lữ Đông-lai, tức là Lữ Tổ-khiêm, cũng là một nhà danh nho, hội cả hai anh em họ Lục với Chu Hối-am ở Nga-hồ-tự, thuộc huyện Duyên-sơn, Giang-tây, để biện-luận sự đồng dị của hai học-phái. Lục Tượng-sơn với Chu Hối-am tranh luận với nhau hằng mấy ngày. Đại-để họ Chu thì muốn dạy người ta trước hết phải cùng lý; lý có sáng thì rồi sau mói chính tâm, thành ý được. Họ Lục thì muốn trước hết phải khải-phát cái bản tâm của người ta đã, rồi sau mới khiến xem cho rộng, để ứng với sự biến của vạn vật. Chu Hối-am thì cho họ Lục dạy người giản-dị thái quá, Lục Tượng-sơn thì cho họ Chu dạy người rất chi-li, không đúng với đạo của thánh hiền. Hai bên biện nạn mãi không chịu nhau, sau Chu Hối-am nói rằng: « Mỗi người có một cái sở kiến, chi bằng để cho hậu thế quyết đoán.» Lục Tượng-sơn còn muốn diễn một bài nói rằng: « Trước vua Nghiêu vua Thuấn, thì có sách nào mà học. » Nhưng Lục Cửu-linh can ngăn rồi thôi.

Chu Hối-am tuy không chịu theo ý-kiến của Lục Tượng-sơn, nhưng vẫn kính phục. Đến khi Hối-am làm chức Tri Nam-khang