Trang:Nho giao 3.pdf/62

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.

62
NHO-GIÁO


lẽ ấy cho nên nho-giả đời xưa không nhận sách Thái-huyền làm sách của Nho-giáo và cho sách ấy là hạng sách nói về thuật số.

Dẫu chư nho không nhận mặc lòng, sách Thái-huyền là sách nói về đạo-lý rất cao của Nho-giáo và làm một cái bằng chứng tỏ ra là cái học-hình-nhi-thượng của Khổng-tử và cái Đạo của Lão-tử cũng không xa nhau. Chỉ khác có một điều là Lão-tử thì thuần-nhiên bàn về Đạo, mà Khổng-tử thì chủ ở sự bàn về việc động-tác của Đạo. Hai cái học tuy cùng đồng một gốc mà thành ra khác ngọn vậy.

Nay ta xét xem sách Thái-huyền và kinh Dịch khác nhau thế nào. Hai sách ấy tuy mỗi sách dùng một lối, nhưng cùng đồng theo một lý mà diễn ra. Dịch thì lấy âm và dương làm gốc; Huyền thì lấy một hai ba làm gốc. Dịch có sáu vị, tức là sáu hào, Huyền thì có bốn tầng là phương 方, châu 州, bộ 部 và gia 家. Mỗi gia biến ra 3 thủ 首; mỗi bộ gồm 3 gia, biến ra 9 thủ; mỗi châu gồm 3 bộ, biến ra 27 thủ; mỗi phương gồm 3 châu, biến ra 81 thủ.

Dịch thì mỗi quẻ có 6 hào, hợp làm 384 hào. Huyền thì mỗi thủ có 9 tán 贊, hợp làm 729 tán. Xem vậy, thì thủ cũng tựa như quẻ, mà tán cũng tựa như hào vậy.