Trang:Nho giao Phu luc.pdf/30

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.

32
NHO-GIÁO


lắm. Thế mới biết cái học của mình xưa nay thiển-cận, đến nỗi không có chút gì thấm-thía vào đến tủy-não cả.

Song trong bài ấy có điều Phan tiên-sinh nói về cái thái-độ của những người học-phiệt, thì không được đủ lẽ, là vì tiên-sinh chỉ trách những người ấy khinh người, ai nói gì cũng làm thinh, không thèm đáp lại. Nhưng tiên-sinh không xét cho tự xưa đến nay đã có mấy ai xướng lên vấn-đề gì mà nói cho chính-đáng và ôn-tồn, để cho những người có ý-kiến gì khác cũng muốn đem ra mà bàn chưa? Số nhiều người mình khi đã cầm bút viết, thì chỉ dùng những dọng khích-bác, những lời thô-thiển, có khi lại buông lời quá đáng, làm mất cả cái hòa-khí trong khi biện-luận. Như thế thì tiên-sinh bảo người học-giả ai còn muốn biện-luận nữa. Đã hay rằng người đi học cần phải phục-thiện. Song phải biết lời mình nói có thiện thì người ta mới phục, chứ mình nói những lời sống-sượng ý-tứ ngoắt-ngoéo, từ đầu chí cuối chỉ thổ-lộ ra cái ý cầu thắng thì bảo người ta phục-thiện làm sao được.

Thiết-tưởng nói điều phải, có nhiều cách nói, nếu mình lấy cái thái-độ thanh-nhã ôn-hòa mà nói, thì ai chẳng muốn nghe. Phàm khi đã bàn đến những điều nghĩa-lý, thì ta phải lấy cái nghĩa công-chính mà nói chứ