Trang:Nho giao Phu luc.pdf/40

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.

42
NHO-GIÁO


3•) — Phan tiên-sinh lấy chương Vạn-chương hỏi Mạnh-tử về việc vua Nghiêu có lấy thiên-hạ cho vua Thuấn được không mà bẻ là Mạnh-tử luận-lý có điều mậu-vọng, thì lại càng khó hiểu nữa. Vạn-chương và Mạnh-tử là hai người học theo tôn-chỉ của Nho-giáo. Mà cái tôn-chỉ cho thiên-hạ là của chung cả thiên-hạ, chứ không phải của riêng gì ai cả. Người làm thiên-tử là người Trời chỉ trao cho cái quyền-bính để giữ thiên-hạ mà thôi. Ý Vạn-chương muốn hỏi cho rõ có phải là thiên-tử có thể lấy thiên-hạ làm của tư một mình mình, rồi đem cho người khác được hay không. Cho nên mới hỏi rằng: «Vua Nghiêu lấy thiên-hạ cho vua Thuấn có không?» Mạnh-tử hiểu rõ ý ấy, trả lời ngay rằng «không», và lại giảng thêm cho rõ hơn nữa rằng: «Thiên-tử không có thể lấy thiên-hạ mà cho người được». Cứ cái lý tự-nhiên mà hiểu, thì câu trả lời ấy ăn với câu hỏi lắm, không có cái gì là «biến canh luận điểm» như Phan tiên-sinh nói hết cả. Thế mà theo phép luận-lý của tiên-sinh thì câu trả lời ấy lại phạm vào cái luật «biến canh luận điểm». Lạ thật! Câu hỏi có chữ «hữu chư» nghĩa là «có không», hay là «việc ấy có không»; câu trả lời rằng «phủ», nghĩa là