học như « cái vẻ huyền học của Khổng-giáo » hay là cái gì làm ngại trở cho khoa-học như « Chỉ nói cái lẽ đương-nhiên, mà không nói cái lẽ sở-dĩ-nhiên » cùng là « cái chủ-nghĩa quân chủ trái với chủ-nghĩa duy-dân » thì nên bỏ cả. Phan tiên-sinh lại cho «cái phương-pháp chuyên dùng trực-giác hại cho tinh-thần khoa-học », và theo cái nghĩa hẹp của khoa-học, thì ngày nay dẫu có số ít người chán nản khoa-học mặc lòng, số nhiều người vẫn thích khoa-học. Những điều Phan tiên-sinh đã xướng lên tóm lại là thế.
Nay tôi cứ theo lần lượt xem có điều gì trong những điều ấy, nên đem bàn lại, thì bàn một lần này nữa cho rõ. Nói rằng nên giữ phần tu-thân của Khổng-giáo, thì tôi cũng đồng ý với tiên-sinh, không cần phải nói nữa. Còn nói rằng cái gì nghịch với khoa-học thì bỏ, tôi cũng có cái ý ấy, song tôi không muốn nói như Phan tiên-sinh, tôi muốn nói cái gì không thuận lý, cái gì không hợp-thời thì nên bỏ. Đại để những ý-kiến ấy đều tương dung được cả. Duy có những điều trong Khổng-giáo mà Phan tiên-sinh đã đem ra làm chứng, bảo là nghịch với khoa-học, hay là làm ngại trở cho khoa-học thì tôi không chịu, cho nên phải bàn lại cho rõ các lẽ?
a) Phan tiên-sinh nói rằng: « cái huyền-
