Trang:Phật Lục - Trần Trọng Kim.pdf/75

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.
— 63 —

không có sắc-chất. Tâm-thức là nói có thụ, tưởng, hành, thức, tức là không có hình sắc nữa, nhưng vẫn có cảm-xúc, tư-tưởng, hành-động và trí-thức. Những hữu-tình ở các cõi trời ấy phải nương vào cái cảnh của tâm đã sở chứng và nhờ cái cảnh-pháp giữ cho cái tâm không phân-tán ra, mà vui-thú ở trong cảnh-giới của tứ Không-thiền-định.

Vô-sắc-giới chia ra làm tứ Không-thiền thiên, là:

1.— Không-vô-biên-xứ thiên 空 無 邊 處 天 Ở cõi trời này không có các thứ sắc-chất nữa, chỉ có chỗ hư-không. Tâm với hư-không-pháp tương ứng với nhau mà có.

2.— Thức-vô-biên-xứ thiên 識 無 邊 處 天. Ở cõi trời này không có hư-không xứ nữa. Tâm với thức-pháp tương ứng với nhau mà có.

3.— Vô-sở-hữu-xứ thiên 無 所 有 處 天. Ở cõi trời này không có thức-xứ nữa. Tâm không nương vào đâu cả, chỉ tương ứng với vô-sở-hữu-pháp mà có.

4.— Phi-tưởng phi phi-tưởng-xứ thiên 非 想 非 非 想 處 天. Ở cõi trời này không có thức-xứ, tức là không có hữu-tưởng, và không có vô-sở-hữu-xứ, tức là không có vô-tưởng, nghĩa là không có cái định ở vô-tưởng, gọi là phi-phi-tưởng. Tâm tự đối với tâm mà thấy rõ cái chân-thực thanh-tĩnh, vô-vi, ở cõi cùng-cực trong vô-sắc vậy.

Các cõi trời từ Lục-dục thiên lên đến Phi-tưởng phi phi-tưởng-xứ thiên, cộng tất cả là hai-mươi-tám cõi, gọi là tam-giới nhị-thập-bát thiên 三 界 二 十 八 天.

Những hữu-tình chúng sinh ở trong hai-mươi-tám cõi ấy, càng lên cao bao nhiêu, thì thọ-mệnh càng lâu dài bấy nhiêu. Song vì hãy còn lậu-nghiệp[1] và ái-hoặc[2], cho nên chưa thoát khỏi được luân-hồi ở trong thế-gian. Bởi vậy trong các kinh thường nói rằng những bậc làm chủ-tể trên trời, như Phạm-thiên, Đế-thích, vẫn phải tu-luyện để được giải-thoát.


  1. Lậu-nghiệp: Cái nghiệp còn sót lại.
  2. Ái-hoặc: Sự mê, sự lầm của lòng ái.