Xem đó thì vũ trụ duyên khởi luận của Phật giáo, thật ra chỉ là nhận thức duyên khởi luận. Bỏ nhận thức, không còn vũ trụ
Nhưng mà nói thế không phải nói rằng vạn vật mà ta cảm giác được không có bổn chất. Vạn vật của ta cảm giác vẫn có thật tại, vẫn có khách quan. Mà cái bổn chất của thật tại ấy không ngoài những cái chũng tử của a-lại-da thức. Bảy cái thức kia phân biệt khách quan hiện tượng, mà tập thành chũng tử để chứa vào a-lại-da-thức.
Một khi chũng tử đã gieo vào a-lại-da thức rồi, nó sẽ triển chuyển vô cùng.
Bao những nỗi động tác của ta hữu tâm làm ra, bao những sự tác dụng của chủ quan, đều là bóng vang của khách quan. Bóng vang ấy rồi lại dẫn khởi bao nhiêu thứ động tác khác, làm thành sanh tử luân hồi, chẳng bao giờ dừng.
Ấy tức là « hữu lậu chũng tử », cùng hai đế khổ tập trong tiểu thừa phật giáo có chỗ đồng.
