Trang:Phat giao triet hoc.pdf/84

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.

diệu đế diệt và đạo thì giải thoát luận chuyên giải thuyết đến.

Nghiệp. — Về phương diện giải thoát, tức là về phương diện luân lý, nhà Phật chủ trương phải diệt nghiệp. Trong khi nói về ngũ uẩn, trên kia đã có nói qua nghiệp như thế nào rồi. Đây hãy nói rõ hơn nữa. Vì nếu cả nền siêu hình học của phật giáo là ở nơi luận về thập nhị nhân duyên, thì cả nền luân lý của phật giáo là ở nơi luận về nghiệp (karma)

Nghiệp của phật giáo, cũng như nghiệp của bà la môn giáo (brahmanisme) là công việc của mình làm, khiến cho mình luân hồi mãi. Đến giải thoát được là khi nào diệt được nghiệp. Nhưng giải thoát trong bà la môn giáo là bổn ngã trở về với bráhma, hiệp nhứt với brahma. Còn giải thoát trong phật giáo là đến cõi niết bàn (nirvâna).

Niết bàn là gì? Trong Phật giáo kiến giải về niết bàn không có đồng nhứt. Có chỗ nói là cõi « ly sanh diệt », có chỗ nói là cõi « xuất ly phiền não », có chỗ

82