Trang:Phe binh Nho giao Tran Trong Kim.pdf/48

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.
46
PHE BINH NHO GIAO

hình như cũng hơi khó hiểu. Thấy cha mẹ mới nhóm có ý làm điều không phải thì can, khi can không được lại phải cung-kính mà theo, như thế, há chẳng là ngài bảo « những kẻ làm con phải theo cả điều không phải của cha mẹ khi mà can-gián cha mẹ không nghe »?

Tác-giả chừng nghĩ như vậy, cho nên cách một đoạn sau, ông ấy lại vơ mấy câu ở sách Khổng-tử gia-ngữ để bào chữa lại cho Khổng-tử:

« Cha có tránh-tử[1] thì không làm điều vô-lễ..... Cho nên con theo mệnh cha, há đã là hiếu? Chỉ có biết xét cái đáng theo mà theo, mới gọi là hiếu....»

Rồi đó tác giả tán thêm:

« Xem thế thì làm điều hiếu không phải cha làm thế nào con cũng theo. Có khi cha làm điều gì trái lẽ thì phải can-ngăn để cho cha không bị những điều lầm-lỗi. Ấy mới thật là hiếu ».

Sao mà rắc-rối quá chừng.

Nếu quả vậy, nếu quả Khổng-tử đã giậy học-trò như hai đoạn tác-giả nói đó, quyết rằng học-trò sẽ phải cãi lại.

Thì lúc này đã khuyên người ta: «Nếu can cha mẹ không được, lại phải cung-kính mà


  1. Người con biết can cha mẹ.