Trang:Quan tri chu nghia va Dan tri chu nghia.pdf/10

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.
— 8 —

Từ đó về sau đến 400 năm, đến đời ông Kiệt. — Ông Kiệt thì tôi không cần nói những cái lỗi của ông ấy ra, các ngài cũng đã hiểu rồi. Đến khi đó thì các nước chư-hầu không phục ông Kiệt, mới tôn ông Thang là vua một nước chư-hầu nhỏ nhất làm đầu, mà đánh đuổi ông Kiệt đi, rồi thay vào ngôi Thiên-tử. Cái việc đã mấy nghìn năm rồi, có thật hay không không biết, nhưng mà tôi cũng cứ thuật lại mà nghe:

Khi ông Thang đã được chư-hầu cử lên làm thiên-tử, thì ông cáo với dân và các nước chư-hầu rằng « ông lấy cái sự đuổi ông Kiệt đó làm thẹn, nhưng vì ông muốn cứu dân nên phải ra làm ». Tuy ông nói thế, nhưng ch-hầu cũng cứ tôn ông lên ngôi Thiên-tử. Ấy là cái oai-quyền thiên-tử tấn tới về bước thứ ba.

Từ sau con cháu ông đến sáu bảy vua giỏi nối nhau làm vua, truyền đến 600 năm. Đến đời ông Trụ, dân không phục nữa mới mất nước. Hồi ấy dân ông Trụ ba phần thì đã hai phần phục theo ông Văn-vương rồi, thế mà ông Văn-vương cũng không chịu đuổi ông Trụ, đến đời con ông Văn-vương là ông Võ-vương) mới giết ông Trụ mà lên làm vua. Đến hồi đó thì trong sự đánh-dẹp, thấy tập luyện cũng đã gớm-ghê lắm rồi: thấy quân-lịnh cũng nghiêm-trang, binh-giáp cũng dữ-dội, cũng lấy giết người chảy máu nhiều làm danh-giá, bắt được tướng giặc thì cũng chặt đầu bêu lên; cũng đã làm cách giã-man như lối bây giờ vậy. Cho nên ông Khổng-tử khen ông Văn-vương là chí đức, chê ông Võ-vương