Trang:Quan tri chu nghia va Dan tri chu nghia.pdf/9

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.
— 7 —

là ở trong một nước nhỏ như các nước chư-hầu vậy thôi, chỉ có lập ra cái triều-nghi để cho các chư-hầu triều-cống. Cái quyền to nhất là cái quyền được tế trời đất, còn chư-hầu thì chỉ được tế những núi những sông ở xứ mình mà thôi. Thiên-tử có đi xem-xét ở các nước chư-hầu thì chư-hầu phải đón rước. Thiên-tử được cử người giỏi lên làm quan, có tội thì phạt, có công thì cũng được phong làm chư-hầu.

Vậy thì nói lược-lược qua đó anh-em chị-em đủ biết ông thiên-tử cũng như ông tổng-lý hội Vạn-quốc đời nay. Chỉ có được nhận lễ triều-cống, được cầm quyền chinh-phạt, là theo cái số nhiều chư-hầu mà phạt nước nầy thưởng nước kia.

Thương hại thay các ông học chữ Tàu nghe nói cái tên Nghiêu Thuấn thì các ông tưởng là ở nhà ngũ-phụng lâu, cỡi xe lục-long xa, tưởng là cũng ra vào hò-hét như các vua ta bây giờ. Nhưng mà ai có đọc địa-dư hay là có đi du-lịch đến chốn Bình-dương Bồ-bản, thì mới biết rằng cái kinh-đô của hai Ngài bằng hai cái thành con bây-giờ, nghĩa là không đầy hai ba dặm vuông mà thôi.

Từ đó vua Võ nối vua Thuấn, truyền ngôi cho con trị những nước chư-hầu lớn mà cứng đầu nhất, nghĩa là nó muốn giành ngôi thiên-tử; như là đời ông Võ thì giết ông Phòng-phong, đời ông Khải thì giết Hữu-hộ, đời ông Thiếu-khang thì giết Hậu-nghệ ở nước Hữu-cùng. Ấy tôi tạm đặt ra đó là cái thời kỳ bước thứ hai của Thiên-tử.