Trang:Quan tri chu nghia va Dan tri chu nghia.pdf/27

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.

Trong một lối từ khi mọi Nhật-nhĩ-Man tràn xuống phá La-mã đế-quốc, các nước Âu-châu được độc-lập hết cả, thì cái chánh-thể hội-nghị ấy đã mất đi đến mấy trăm năm trong cái lục-địa Âu-châu.

Lạ lùng thay người nước Anh còn giữ lại được những cái hội gọi bằng « Nhơn-dân hội-nghị », Hiền-giả-hội-nghị », hai hội ấy đều là vua nhóm những kẻ tài trí trong dân để giao cho cái quyền « lập pháp ». Đến nay thành ra cái hạ-nghị-viện của Anh bây-giờ, mà đến thế-kỷ mười-bảy mười-tám, lại truyền bá ra cả lục-địa Âu-châu. Ấy là tôi nói lược qua cái lịch-sử dân-quyền Âu-châu,

Đây tôi xin nói qua chánh-thể dân-chủ là thế nào.

Bây giờ bên Âu-châu trừ nước nào dân còn ngu-dại như là Tây-ban-nha, Bồ-đào-nha, thì cái cách chánh-trị trong nước họ không giống như cách chánh-trị trong mấy nước Âu-châu khác. Còn các nước nào dân đã khôn, trình-độ đã bằng nhau, dầu một nước có vua, một nước không vua, khác nhau chỉ có ông tổng thống thì bảy năm cử lại một lần, còn vua thì cứ cha truyền con nối mãi, khác nhau là cái đó mà thôi, đến như cái chánh-thể dân-quyền thì cũng như nhau cả.

Đây tôi nói về cái chánh-thể bên Pháp. — ở trong nước có một hạ-nghị-viện là viện quan-hệ thứ nhất. Số nghị-viên thì độ trên dưới sáu trăm. Dân đúng 21 tuổi trở lên thì được ra bầu-cử. Dân mà được 25 tuổi trở lên thì được ra ứng cử. Được cử rồi gọi là hạ