ông ấy thượng binh thượng võ lắm. Ngài chỉ chép từ vua Nghiêu vua Thuấn mà thôi. Vì là hai vua ấy không có lòng gì muốn làm vua hết, chỉ bị các nước chư hầu bắt-buộc, họ bàu-cử lên mà thôi; cũng nối nghiệp ông Hoàng-đế đi đánh Hữu-miêu, nhưng trong một tháng không được thì rút binh về để lo sửa việc học-hành dạy-dỗ dân mà thôi.
Đời đó thì bày ra những là dạy dân cho có ngũ-luân; làm ra lịch có ngày tháng thì-giờ cho tiện người làm ruộng; đặt ra cân, ra thước, ra lường để cho tiện dân buôn bán, bày ra có áo xiêm, có lể-phục v. v. còn nhiều nữa tôi không có thể kể ra đây cho hết được. Đây các ngài nghe cho rõ: cái dân tộc Á-đông mà có nho-giáo ra là từ hai ông ấy. Nên ông Khổng xưng là « tổ thuật Nghiêu Thuấn » thầy Mạnh nói cũng chỉ khen Nghiêu Thuấn; mà bây-giờ ở nước ta những ông có học được một hai chữ Tàu, hễ mở miệng ra là nói đạo nho cũng vì cái lịch-sử lờ-mờ đó.
Đây tôi xin nhắc lại cái đời Nghiêu Thuấn, lúc đó thế nào? — Cái đời đó, vua Nghiêu vua Thuấn chẳng qua là một anh thủ-lãnh của đám tù-trưởng ở trong dân-tộc Trung-hoa hồi đó mà thôi.
Cứ theo cái dấu-tích lịch-sữ mà suy, thì lúc đó chư-hầu nước Tàu có ít cũng là đến 15 ngàn nước: vì sau trong hai trăm năm rồi vua Võ hội chư-hầu ở Đồ-sơn còn lại một vạn nước, tính theo số đó, thời đó, thì không sai-sút mấy. Vậy thì cái nghi-vệ và cái quyền-lợi của thiên-tử hồi đó ra thế nào? — Thiên-tử cũng
