Saigon, trong khi đi chơi ngẫu nhiên thấy một cửa hàng ngoại-quốc kia ở phố Catinat, đem bày một dãy ghế mây, có treo cái biển có mấy chữ: « Fabrication locale », nghĩa là đồ chế-tạo ở trong xứ, mà xem kỹ thì những ghế ấy, cái thì khuôn méo, cái thì mây thô, rõ ràng là đồ của người Bắc chế ra, sao cửa hàng này bày ra mà viết mấy chữ như thế, là có ý chiêu hàng, hay là có ý bêu xấu; nếu chiêu hàng thì tất bày thứ tốt đẹp hẳn hoi, bày những thứ thế kia, có lẽ là cốt bêu xấu, tức là muốn gièm hàng chế-tạo của ta vậy Xem thế, ví bằng các nhà công-nghệ mình, không bỏ cái tính cẩu-thả, là lúc đắt hàng thì hay làm liều, muốn bán tống đi được là thôi, vậy thì công-nghệ Bắc đối với trong Nam e có ngày thất-bại, cho nên bây giờ chế một thứ đồ gì, cần phải cho kỹ lưỡng. phải cho tốt đẹp. mới mong bán lâu dài được, chớ có tham lam giối trá không nên, mà phải biết rằng đồ chế-tạo của mình, trong khi chưa bán được ra ngoài, thì phải lấy Nam-kỳ làm chỗ tiêu-thụ mới được, có chỗ tiêu thụ rồi, sau khuyếch-trương ra mới dễ.
Duy có điều bây giờ còn hơi ngăn trở ở một chỗ: là sự vận-tải. Ví với ngày xưa, đường bộ thì trạm dịch, đường thủy thì ghe mành, mà ngày nay đã có tầu bể và hỏa xa rồi, ai dám bảo rằng sự vận-tải khó? Nhưng khó là bởi tự tình-thế ấy trong nước mình. Ta chẳng lạ gì rằng: đường vận-tải ở ta bây giờ, đường bộ từ Bắc vào Nam, thì chỉ nói việc giao-thông, chớ không nói việc vận-tải được; còn có đường thủy là nhờ tầu bể. Giá tầu bể mà có năm bẩy hãng gì, thì sự vận-tải chắc được mau chóng và rẻ giá hơn; đằng này độc-quyền chỉ ở một hãng, kỳ hạn đã lâu, thường khi đến mươi ngày hay nửa tháng mới có một chuyến, một chuyến ấy nhận chở bao nhiêu kiện hàng đó, thì đã có hạn, nhiều hơn không thể chở được, thành ra khi nào đến ngày gọi là « kỳ tầu », những người có hàng muốn gửi, đều tranh trước sợ sau, chậm chân một tí là đọng ngay lại, không thể gửi được, ấy là chưa nói đến sự có một vài điều tình tệ ở trong, những nhà có hàng họ gửi đi, vẫn lấy làm phàn nàn lắm. Tiền cước cứ tính theo thước khối, thay đổi khoảng từ 10$ 12$ hay 14 $ kể cũng
