Trang:Van de phu nu.pdf/11

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.




vấn-đề phụ-nữ

Muốn đội quyền vua lên cho đến cực cao, thời cũng phải nhắc cao quyền trai cho em-em với quyền vua mới được. Địa-vị đàn-bà con-gái một ngày càng một thấp lui, cũng là vì lịch-sử mà sinh ra thế. Trên kia là chỉ nói về địa-vị phổ-thông. Bây giờ nói về địa-vị đặc-biệt tức là địa-vị đàn-bà con-gái ta ở đời bây giờ.

Ba cái nguyên-nhân to ở trong lịch-sử, đàn-bà con-gái ta vẫn cũng bị cái ảnh-hưởng đó rất nhiều, vẫn không được cao-quí bao giờ. Những kẻ ti-tiện cho đến thậm như đàn-bà con-gái nước Tàu xưa, hoặc nước Thổ-Nhĩ-Kỳ, nước Ấn-Độ, thời địa-vị phụ-nữ nước ta còn so-se với họ chút-đỉnh. Đó cũng vì lịch-sử mà được thế nầy. Sử ta từ thuở thượng-cổ đã có một tục cổ, con-trai con-gái cân như nhau. Xét đời Hùng-Vương con-trai rằng Lang-quan con gái rằng Mị-nương đều được thừa-tiếp quyền cha. Vả nước ta từ có sách sử, bỏ ra những lời hoang-đường không tin được thời là sử đầu thứ nhất mà lại sự-thực chắc-chắn, vẫn nòi-giống người nước ta, mà cũng đàn-bà con-gái nước ta, mở mày mặt cho non-sông, lừng tiếng-tăm cho nòi-giống, xối máu với thù, liều thân vì nước, đầu-tiên chỉ có hai người con-gái, tức là hai bà Trưng; sau nữa lại có bà Triệu-Ẩu, bà Bùi-thị-Xuân; bà Triệu-Ẩu cỡi đầu voi mà đánh giặc Ngô, bà Bùi-Xuân thắt cương ngựa mà xông mặt trận, thấp-thoáng trong vài ba trăm năm thường-thường có mấy chị nữ anh-hùng cũng đủ khiến cho bọn râu mày ghê-tởm, nên nỗi địa-vị đàn-bà con-gái nhờ ảnh-hưởng của mấy người đó mà nhắc-nhỏm được ít nhiều. Nhưng khốn-khổ thay! Nết hư, tục cũ gắn quá sâu, quyền chuyên-chế mới ép quá nặng, ở trong thời gia-đình trói-buộc, ở ngoài thời xã-hội dày vò, nhưng các bà các chị cũng đều chí-khí không ra gì, tài-trí không ra gì, xiềng-khóa của gia-đình không mấy người hay cổi-lột, gông-cùm của xã-hội không mấy người hay phá tung; xem trong lịch-sử mấy nghìn năm mà những người biết tự lập tự-cường như bà Trưng, bà Triệu, thời chẳng bao lăm, mà những người dồi mày mặt cho đẹp dạ anh





5