Đại Nam Quấc âm tự vị/Tome I/Kể các dòng vua Trung-Quốc
KỂ CÁC DÒNG VUA TRUNG-QUỐC
TỪ PHỤC-HI SẤP VỀ SAU
| Trước giáng-sanh 4.449 năm. | 1◦ | Thái-hiệu, Phục-hi-thị, tại vị 115 năm, truyền 15 đời, hưởng quấc được 1.260 năm. | |
| 2◦ | Viêm-đế, Thần-nông-thị, tại vị 145 năm, truyền ngôi cho Đế-thừa, Đế-lâm, Đế-minh, Đế-nghi, Đế-lai, Đế-lý, Đế-du-vọng, cả thảy là 8 đời, cọng là 520 năm. | ||
| 3◦ | Huình-đế, Hữu-hùng-thị, tên là Hiên-viên, tại vị 100 năm. | ||
| 4◦ | Thiên-hiệu, Kim-thiên-thị, con thứ vua Huình-đế, tại vị 84 năm. | ||
| 5◦ | Chuyên-húc, Cao-dương-thị, chúa vua Huình-đế, tại vị 78 năm. | ||
| 6◦ | Đế-cốc, Cao-tàn-thị, cháu Huình-đế, tại vị 70 năm. | ||
| Trước giáng-sanh 2.337 năm. | 7◦ | Đế-nghiêu, Đào-đàng-thị, con thứ vua Đế-cốc, tại vị 70 năm. | |
| 8◦ | Đế-thuấn, Hữu-ngu-thị, cháu vua Chuyên-húc, năm đời, tại vị 61 năm. | ||
| 9◦ | Nhà-hạ, vua Võ, cháu vua Huình-đế, năm đời, con ông Cổn, truyền ngôi 4 đời, đến Đế-tướng, bị Hậu-nghệ soán ngôi, gia thần Nghệ là Hàn-trọc, lại giết Nghệ mà làm vua, dứt mối nhà Hạ hết 40 năm, con Đế-tướng là Thiếu-khương khôi phục cho đến đời vua Kiệt vô đạo, bị vua Thành-thang đánh đuổi, cả thảy 17 đời vua, tính chung cả Nghệ, Trọc là 384 năm. | ||
| 10◦ | Nhà-thương vua Thang đuổi vua Kiệt, đến đời Bàn-canh cải là Ân, truyền 38 đời cho đến vua Trụ mà mất nước, cọng là 044 năm. | ||
| 11◦ | Châu-vô-vương tên là Phát, là con vua Văn-vương, đánh đuổi vua Trụ, truyền ngôi 37 đời, cho đến đời Bình-vương đông thiên, cũng là đời Liệt-quấc, cọng là 873 năm. | ||
| 12◦ | Tần-thỉ-hoàng, nguyên tánh Lữ, mạo là Dinh, diệt Đông-châu, gồm sáu nước, truyền hai đời, cho đến Tử-anh mà hết, cọng là 40 năm. | ||
| 13◦ | Tây-hán Cao-tổ, họ Lưu, tên Bang, phá Tần, diệt Sở làm vua cho đến đời Hiếu-bình, bị Vương-mảng soán, Hán thống trung tuyệt hết 18 năm, cả thảy có 13 đời vua, hưởng quấc được 214 năm. | ||
| 14◦ | Đông-hán Quang-võ trung hưng, truyền 12 đời, đến đời Hiến-đế, bị Đổng-trát chuyên quiền, cọng là 196 năm. | ||
| 15◦ | Hậu-hán Tiên-chúa, tên là Lưu-bị, tên chữ là Huyền-đức, con vua Hán-kiểng-đế, cháu Trung-sơn Tĩnh-vương, đuổi Lưu-chương định đô tại Ba-thục, nhơn khi Ngụy giành Hà-bắc, Ngô chiếm Kiến-khương, quần thần xin Tiên-chúa chịu lấy ngôi trời, bèn làm ra ba nước gọi là Ngụy, Thục, Ngô. Thục hay là Hậu-hán truyền hai đời làm vua có 44 năm ; Ngụy-văn-đế, là Tào-phi con Tào-tháo, phế Hán |
| Hiến đế, tự xưng hoàng đế truyền 4 đời, kể được 46 năm ; Ngô-tôn-quiền, dòng Tôn-võ-tử, con Tôn-kiên, em Tôn-sách cũng xưng hoàng đến truyền bốn đời, kể được 59 năm. Ngụy-đặng-ngại, là tướng Tấn-võ-đế, phá thành đô. Hậu-chúa ra đầu, mà Thục-hán mất. | |
| 16◦ | Tấn-võ-đế là Tư-mã-viêm, con Tư-mã-chiêu, cháu Tư-mã-ý, phế Ngụy-vương, phá nước Ngô, Tôn-hạo ra đầu, mà là ra nhứt thống, truyền 4 đời, cả thảy là 52 năm, ấy gọi là Tây-tấn. Rồi đời Tần, Võ-đến lại có Ngũ-hổ làm loạn, là Tiền-triệu, Lưu-niên ; Hậu-triệu, Thạch-lặc ; Tiền-yên, Mộ-dung ; Tiền-tần, Phù-kiên ; Hậu-tần, Giao-trành ; năm học phá thiên hạ, phân làm nam bắc hai triều, ấy gọi là Nam-bắc-triều. |
| 17◦ | Đông-tấn Nguyên-đế, tên Đệ, là con Cung-vương-cản, mẹ là Hạ-hầu-thị, tư thông với một tên tiểu lại là Ngưu-kim mà sinh ra, mạo xưng là Tư-mã, ở bên Giang-tã, nhơn lúc vua Hoài vua Mẩn bị hại, Tây-tấn mất, thiện hạ cảm nhà Tấn, bèn về đầu, mới tức vị hoàng đế, định đô tại Kiến-khương ở phía nam, gọi là đông Tấn, truyền 15 đời, trị nước 156 năm. |
| 18◦ | Tống Cao-tổ, húy là Lưu-dũ, nối ngôi cho Tấn, truyền 8 đời, cọng là 62 năm. |
| 19◦ | Tề Cao-đế, là Tiêu-đạo-thành, nối ngôi cho Tống, truyền 5 đời, cọng là 24 năm. |
| 20◦ | Lương Võ-đế, húy là Tiêu-diễn, đồng tộc với Tề, chịu Tề nhường ngôi, truyền 4 đời, cọng là 56 năm. |
| 21◦ | Trần Võ-đế, là Trần-bá-tiên, chịu Lương nhường ngôi, truyền 5 đời, cọng là 33 năm. |
| 22◦ | Năm nước Hồ bên Bắc-triều, bị hai nước Tấn diệt lần, ngoài có Ngụy-thái-tổ, họ là Thác-bạt, tên là Khuê, thuở bên đông Tấn còn vua Hiếu-võ, thì đã xưng đế tại Bình-thành, truyền năm đời, cho đến đời Hiếu-văn, mới cải là Nguyên, truyền 11 đời, cọng là 149 năm. |
| 23◦ | Đông-ngụy, Tây-ngụy, hai nước: đời Nguyên-ngụy, vua Hiếu-võ bị Cao-hoan đuổi chạy vào Trường-an, lại bị Võ-văn-thới cho uống thuốc độc mà chết, lập Bửu-cự làm vua tại Trường-an, gọi là Tây-ngụy, truyền ngôi ba đời, cọng là 23 năm, rồi lại truyền ngôi cho Châu-Hoan, lập hiếu Tịnh đế tại đất Nghiệp, gọi là Đông-ngụy, làm vua được 17 năm, mà nhường lại cho Tề, làm ra Đông-tề, Bắc-tề. Vua Cao-dương, là con thứ quan thừa tướng Hoan, chịu ngôi Đông-ngụy nhường cho, truyền sáu đời, cọng là 28 năm, rội lại bị Võ-văn-châu lấy nước. Đời Hậu-châu, vua Hiếu-mẩn tên là Vỏ-văn-giác, là con Võ-văn-thới, chịu lấy ngôi Tây-ngụy, truyền 5 đời, cọng là 25 năm. |
| 24◦ | Châu lại diệt Tề, mà truyền cho Tùy, Tùy dẹp Trần, sau lại để cho Đường. Thuở ấy Tùy-văn-đếlà Dương-kiên soán Hậu-châu, diệt nhà Trần, gồm cả Nguyên, Ngụy, Tề, Châu là Bắc-triều; Tống, Tề, Lương, Trần là Nam-triều, truyền ngôi cho con thứ là Dưỡng-đế, cho đến đời Cung-đế, được ba đời, cọng là 38 năm, mà bị nhà Đường lấy nước. |
| 25◦ | Đường Cao-tổ là Lý-uyên, diệt nhà Tùy, mà xưng đế, truyền ngôi cho đến đời Ai-đế, kể được 20 đời vương; huỡng quấc được 280 năm, mà Châu-ôn soán. |
| 26◦ | Đường tộ cáo chung, liền qua đời Ngủ-quí, 1◦Lương Thái-tổ là Châu-ôn soán nhà Đường, làm vua hai đời, kể được 17 năm. |
| 27◦ | Tống Thái-tổ là Triệu-khuôn-duẫn, phá hơn mười nước ngụy, hạ Giang-nam mới làm ra nhứt thống, sau bị Kim-chúa xâm lăng, bắt vua Huy-tông, Khâm-tông đem về bên Kim, con vua Huy-tông là Triệu-cấu, tức vị tại Nam-kim, gọi là Nam-tống, truyền ngôi cho đến đời Đế-bính, lại bị nhà Nguyên diệt đi, kể Nam-tống có 9 đời vua, cọng là 155 năm, kể từ đời Thái-tổ cho đến Đế-bính, cả thảy có 18 đời vua, hiệp cọng là 331 năm. |
| 28◦ | Đời Hậu-hán năm đầu, người Khiết-đơn xâm lấn, cải quấc hiệu là Đại-liêu, bị Tống-huy-tông hiệp với nước Kim đánh đuổi Liêu-chúa, phải hàn đầu nước Kim, tra Liêu truyền được 9 đời, làm vua được 150 năm. |
| 29◦ | Hoàn-nhan Thế-tông vốn là ngừi Nữ-chơn, lấy cả Liêu, Tống, cải quấc hiệu là Kim, truyền ngôi được 10 đời, cọng là 118 năm. |
| 30◦ | Nguyên Thế-tổ, họ là Cơ-ốc-ôn, tên là Hốt-tất-liệt, xưa gọi là Mông-cổ diệt Kim, diệt Tống, gồm hơn 40 nước mà làm ra nhứt thống, truyền 9 đời cho đến Thuận-đế mà hết, cọng là 89 năm. |
| 31◦ | Minh Thái-tổ, là Châu-nguyên-chương, dấy nghĩa binh, đánh đuổi nhà Nguyên cải quấc hiệu là Ngô, truyền 13 đời, đến đời vua Sùng-trinh, bị Lấm-tặc làm bức mà mất nước, cọng kể là 257 năm. Thuở ấy Lý-tự-thành với Trương-hiến-trung dậy giặc, hảm kinh thành, Sùng-trinh hoàng đế tự ái, Ngô-tam-quế viện binh nhà Thanh đánh giúp, giết được Lý-tự-thành, Thanh-chúa truyền dụ rằng: lấy nước trong tay Lý-tự-thành, không phải là của nhà Minh, bèn tức vị hoàng đế, làm vua Trung-quấc, kỉ nguơn là Thuận-trị, quấc hiệu là Đại-thanh, hưởng quấc cho đến bây giờ.
Kể từ đời vua Nghiêu, năm giáp-thìn, cho đến đời nhà Minh hiệu Trung-liệt năm giáp-thân, cọng là 3.981 năm. |