Phép giảng tám ngày/Ngày thứ bảy

by Alexandre de Rhodes

Ngày thứ bảy

^a Ey ꞗệy mà đến ngày đức Chúa blời đã định, ^b cho đức Chúa Ieſu, là một Con đức Chúa blời, chiụ tội chịu chết, cho chúng tôi được mọi ſự lành, ^c mà cho tỏ ra lào᷄ có ước ꞗưng phép đức Cha, ^d khi ꞗĕào thành Ieruſalem, là nơi chiụ khốn khó từng ếy, thì làm cho ꞗui mầng. ^e ꞗệi khi đức Chúa Ieſu ꞗĕào thành, thien hạ thì ra rước, ^f mà dên có lếy lá tươi, và bỏ^{[đính chính 1]} dĕọc đàng màng, lại bỏ áo mình giửa^{[đính chính 2]} đàng đức Chúa Ieſu qua nữa, ^g cu᷄̀ gọi là ꞗua Chúa Iſrael, mà ràng : ^h mọi ſự lành cho người có phép đức Chúa blời, mà đến cu᷄̀. ⁱ thien hạ có ꞗui mâng làm ꞗệy, mà đam đức Chúa Ieſu cho đến đền thánh : ^k khi Scribæ và Phariſæi, là thày nước ếy, ghen ghét, mà lo láng, ^l lại kiém chước mà giét đức Chúa Ieſu, ^m ꞗệy thì giúp í lào᷄ nhin lành đức Chúa Ieſu kớu chúng toi. ⁿ Mà lại thàng dữ tợn là Iuda quỉ quái lám, ^o và làm kẻ tlộm, mà ăn tlộm chảng được của thơm trạo᷄ lám, ^p bà thánh Magdalena có đổ đơm tlên, đầu đức Chúa Ieſu, ^q nó lếy làm thiẹt mình, mà tŏan bán đức Chúa Ieſu, là thày, và Chúa nó, ^r lại tlao cho ŏan gia, kẻo thiẹt ếy, ^ſ thì giao cu᷄ nó lếy ba mười tấm bạc nước ếy gọi là, argenteus, ^t mà hết tấm ếy nên chín mười lạng dò nước ta, ^u ꞗệy thì tlao đức Chúa Ieſu khi váng kẻo hổn hào: ^x mà giấu đức Chúa Ieſu, đã biét hết, làm ſao được?

^y ꞗệy khi đức Chúa Ieſu ſau hết tŏan ăn tối cu᷄ đầy tớ cả, ngày tlước khi tŏan đi chịu tội, ^z mà lại rửa chên cho hết, và  cho thàng Iuda, về ꞗối dĕọn tlao đức Chúa Ieſu cho ŏan gia ; ^a mà đức Chúa Ieſu tỏ ra cu᷄̀ nó chước dữ nó tŏan, cho nó đừng phạm tội cả ếy; ^b ſao᷄ le thàng Iuda đã blou᷄ lào᷄ làm ſự dữ tợn cả làm ꞗệy, mà chê mọi mlời bảo ; ^c thì ſa nơi khốn nạn ếy, vì ma quỉ đã nhệp ꞗĕaò, mà ở tlao᷄ lào᷄ nó, ꞗệy thì nó ra cho khỏi. ^d ếy ꞗệy mà đức Chúa Ieſu rứt nhin, khi đã an üỉ đầy tớ, ^e và làm những ſự nhin lạ, nơi ăn ſau hết ếy, cu᷄̀ mlời nói chảng hết mlẽ, ^f đŏạn thì ra, mà đi đến nơi đức Chúa Ieſu đã hay, ít nữa thàng Iuda có đến đếy, cu᷄̀ cŏên cŏấc, mà bắt đức Chúa Ieſu. ^g lại đức Chúa Ieſu khi đợi cŏên dữ ếy, có lo buần ſaù não từng ếy, ^h cho nên thay mồ hôi đổ máu ra nhều, mà chảy xuấng đết, ⁱ ꞗệy thì tỏ ra cho ta hay, có chiụ khốn tlo᷄ lào᷄ vì tội chúng tôi thể naò, ^k và cho ta liẹu, ta phải lo  buần ăn năn vì tội chúng tôi từng naò, ^l khi đức Chua Ieſu có lo buần ſau não từng ếy vì tội kẻ khác. ^m mà đến khi thàng Iuda làm cai cŏên dữ có đến, thì miệng mình dữ tợn dĕám^{[đính chính 3]} hôn đức Chúa Ieſu: ⁿ mà đức Chúa Ieſu rứt lành chảng có tlánh hôn thầng dữ ếy, phán ràng: ^o mầy là kẻ có nghĩa cu᷄̀ tao, mầy đến có viẹc gì ? hở Iuda mầy hôn lếy con người, mà tlao cho ŏan gia làm ꞗệy ru? ^p mà thầng rắn mạt ếy thì blở về cu᷄̀ cŏên dữ nó, đã cho dĕấu tlước, ràng : ^q ta hôn ai, ếy là người ếy, hãy bắt lếy, mà đam đi cho khèo. ^r Sao᷄ le ví bàng đức Chúa Ieſu dầu lào᷄ chảng tlao mình cho nó, chảng có phếp naò dưới đức Chúa blời cầm được lại đâu. ^ſ ꞗệy thì đức Chúa Ieſu ra rước ŏan gia mình, mà hỏi nó ràng : ^t hở bay có tìm ai ? nó thì thưa ràng : ta tìm Ieſu Nazareno. ^u Lại đừc Chúa Ieſu phán ràng:Ieſu là tao. ^x bỏu᷄^{[đính chính 4]} chóuc khi đức Chúa  Ieſu nói ra một đều ếy, ^y các ŏan gia đức Chúa Ieſu thì ngã ra hết ; ^z mà dệi lại chảng được nữa, cho đến đức Chúa Ieſu hỏi nó lại có tìm ai? ^a mà cho nó dệy, và tlao mình cho nó, ^b ſao᷄ le có cấm, mà chảng cho bắt đầy tớ naò mình. ^c Lại ou᷄ thánh Pedro thấy cŏên dữ ếy chạy bắt đức Chúa Ieſu, ^d như chó ſói dữ bắt con chien rứt lành, ^e chảng chiụ được ſự ếy, thì rứt gươm ra, ^f mà đánh một thàng tlao᷄ cŏên dữ ếy, phải chém tai nó : ^g ſao᷄ le đức Chúa Ieſu rứt nhin, và bảo ou᷄ thánh Pedro, ^h xỏ^{[đính chính 5]} gươm ꞗĕào chảng cho du᷄̀ nữa, ⁱ vầ khién những cŏên dữ ếy, khi đã bắt lếy đức Chúa Ieſu, phán ràng : ^k hãy khŏan một gey đã, vì chưng đức Chúa Ieſu khién blả tai lại cho thàng dữ ếy, mà làm lành cho nó, thay ſự dữ nó làm cho mình ; ^l khi ếy dầu cŏên dữ đã bắt  đức Chúa Ieſu, cầm lại chảng được, ^m vì đức Chúa Ieſu chưa cho nó cầm mình, mà khién cho tai thàng dữ ếy lành đã : ⁿ đến khi tay đức Chúa Ieſu đá đến tai nó, mà tức thì lành, đŏạn thì cho cŏên đữ ếy bắt mình, phán ràng : ^o giờ nầy là giờ bay, và phép tối tam ꞗệy : ^p cŏên dữ bắt đức Chúa Ieſu đŏạn, thì đam đi cho thày cả, tên là Gaipha ; ^q là kẻ giục cŏên Iudæo giết đức Chúa Ieſu. ^r ꞗệy Caipha thì hỏi đức Chúa Ieſu mlời dĕạy dĕổ, và ſự đầy tớ làm ſao? ^ſ Mà đức Chúa Ieſu rứt khiem nhưầng, và rứt thạt thưa ràng : ^t ſao thày cả có hỏi ta ſự ếy ? ta đã nói tlao᷄ nhà thánh giảng chung, ^u thày cả thì phải hỏi kẻ đã nghe ta giảng, mà chớ. ^x khi đức Chúa Ieſu có thưa đêu khôn ngŏan ếy, ^y có thàng đầy tớ nào dứng đếy dữ tợn, cất tay lên, ^z mà đánh mạt đừc Chúa Ieſu, ꞗã một cái, ràng : mày  thưa thầy cả làm ꞗệy ru ? ^a mà đức Chúa Ieſu rứt lành, có chiụ thàng dể người từng ếy : ^b ſao᷄ le chảng chiụ ở lạng, kẻo người ta ngờ đức Chúa Ieſu có dể thày cả, ^c mà rứt khiem nhưầng thưa ràng : ví bàng ta đã nói đều chảng nên, ^d mây làm chứng ſự lỗy: mà ta đã nói phải mlẽ, ſao mầy đánh ta ? ^e khi ếy cu᷄̀ có nhều chứng dối bỏ vạ cho đức Chúa Ieſu, ^f ſao᷄ le những chứng ếy đã tỏ là dối blả, mà chảng phải ; ^g vì chưng nết na đức Chúa Ieſu, những ſự đức, những ſự lành, mà thien hạ cu᷄̀ đã hay, ^h cho nên ŏangia chảng có bỏ được đí gì, mà có hình lỗy một chút gì ſốt. ⁱ Vì ꞗệy khi ſáng ngầy ſớm có đam đức Chúa Ieſu nơi các thày họp lại : ^k mà có quan đạo ếy, tên là Caiphas, nói cu᷄̀ đức Chúa Ieſu ràng : ^l tao lềy phép đức Chúa blời hàng ſóu᷄ ꞗệy, mà khién mầy nói ra cu᷄̀ tao, mầy phảy là  con đức Chúa blời cả ſáng mây làm Chriſto chang ? ^m mà khi đức Chúa Ieſu thưa tỏ tưầng, mình thạt la Chriſto Con đức Chúa blời, hàng ſóu᷄ ꞗệy, ⁿ đến khi tận thế lại thấy đến tlên cái mây ở blời, mà có phép tác mlớn ꞗệy. ^o Thŏát chóuc khi ếy quan đạo quỉ quái thì cáo đức Chúa Ieſu rứt nhin, như kẻ phạm mlời chê đức chúa blời ; ^p mlẽ thì nó phải kính đức Chúa Ieſu như thạt Chúa mình, ^q ſao᷄ le nó giả là ſàu não, mà xé áo mình ra, ^r và nói ra đều rứt quỉ quái, mà khién đức Chúa Ieſu, là cội rễ đàu mọi ſự ſóu᷄, thì đáng chết ; ^ſ mlời dữ ếy các thày quỉ quái cu᷄̀ theo như ꞗệy, ^t và hŏà thŏận cu᷄̀ nhau, mà đam đức Chúa Ieſu, là rứt lành, nộp cho Pontio Pilatio, ^u là quan cả trị nước ếy, thay vì ꞗua Chúa nước Roma, ^x mà khién đức Chúa Ieſu đáng chết. ^y Sao᷄ le Pilato, và đã hay đứa Chúa Ieſu chảng  có lỗy gì, mà những kẻ ghen ghét có nộp làm ꞗệy, ^z thì kiém đàng nọ, đàng kia, mà chửa đức Chúa Ieſu, cho khỏi ſự chết tlái mlẽ rứt mực : ^a nhin vì ſự ếy Pilato gưởi viẹc ếy cho Herode, mà mình khỏi xét : ^b ſau nữa khi Herode lại gưởi đức Chúa Ieſu lại, ^c Pilato làm chước, cho dên Iudeo xin tha đức Chúa Ieſu, hơn thàng dữ tợn là Barabba, ^d mà vì ſựu ếy đã có í ꞗí đức Chúa Ieſu cu᷄̀ thàng dữ ếy, khi chọn tha ai : ^e cho dên Iudeo để thàng Barabba rứt quỉ quái, ^f mà chọn đức Chúa Ieſu rứt lành, chữa^{[đính chính 6]} ꞗệy keỏ chết. ^g Sao᷄ le vì những thày dữ ếy thì dĕổ dên Iudeo dại, ^h đã chiụ ơn đức Chúa Ieſu kể chảng xiết, ⁱ và mới ngày tlước ꞗui mầng đã nhìn, và xưng đức Chúa Ieſu là ꞗua Chúa nước Iudeo, ^k mà bây giờ thi chọn thàng Barabba rứt dữ tợn, đã giét bỏ người, cho nó ſóu᷄, ^l mà đời giết đức  Chúa Ieſu, đáo᷄ đanh tlên Crus. ^m Pilato thấy ꞗệy, lại kiém chước khác dữ ráp, mà chữa đức Chúa Ieſu, keỏ chết, ⁿ vì chưng có tlao đức Chúa Ieſu cho cŏên, mà khién đánh đòn cho nát hết mình người, ^o mà ꞗệy cŏên Iudeo, dầu dữ, thấy đức Chúa Ieſu khốn làm ꞗệy, ^p thì thưâng, mà đừng đời giết nữa, ^q ſao᷄ le cŏên dữ tợn ếy có đánh đức Chúa Ieſu qua mực gia giết: ^r vì chưng bủan thói nước Iudeo, khi ai phải đánh đòn, chảng lọ là chảng qua bốn mươi đợn, mà lại chảng đềy bốn mươi : ^ſ ſao᷄ le khi đánh đức Chúa Ieſu, thì đánh đi đánh lại cho nên qua nam nghìn đòn kực nạng : ^t ví bàng đức Chúa Ieſu chảng du᷄̀ ſức bề tlên mà chiụ đòn ếy, ^u bà chảng làm phép lạ cho khỏi chết, ^x thạt là khi chiụ đòn ếy, kực nạng làm ꞗệy, thì phải hết hơi, mà chết. ^y ſao᷄ le đức Chúa Ieſu thì khién chiụ bấy nhêu nạn ếy, ^z vì chưng tội chúng toi nhều, kẻ  chảng xiết. ^a Mà lại cŏên dữ ếy dầu đã làm nhửng ſự dữ tợn ếy, tlên mình đức Chúa Ieſu có chiụ như con chien rứt lành, mà nó chưa đủ : ^b lại kiém chước khác, bởi mà quỉ giục lào᷄ nó bệy ; ^c vì nó lếy cái gai dài, và nhọn, mà đáo᷄ như triều thien, tlên đầu đức Chúa Ieſu, rứt nhin, ^d cho nên khi đầu hết ếy có chiụ bảy mươi hai dĕấu tlên đầu, thạt là đầu đức Chúa blời, mà chớ : ^e lại cŏên dữ ếy lếy tấm aó đỏ cũ, mạc tlên mình đức Chúa Ieſu, ^f cu᷄̀ lếy cây nứa để tay đức Chúa Ieſu, ^g mà cười nhạo, quì môt đầu gối ràng : ta chaò ꞗua Chúa dên Iudæo ; ^h lại giổ ra mạt, và lếy nứa ếy, mà đánh đầu thánh đức Chúa Ieſu, những gai đã thâu ꞗĕào, ⁱ cho nên đức Chúa Ieſu rứt nhin, chiụ và khốn, và xấu hổ rứt mục, ta liẹu chảng đườc. ^k đến khi Pilato coi thấy đức Chúa  Ieſu khốn nạn làm ꞗệy, ^l thì ngờ các ŏan gia người, xem hình đã kực từng ếy, thì thưâng mà ra lành : ^m vì ꞗệy có đam đức Chúa Ieſu ra ngŏài, có đội triều thien gai, ⁿ và mạc tấm áo đỏ cũ, mà ràng: nây là người. ^o như thể ràng : ếy là người ếy, bay cáo đã ước làm ꞗua Chúa nước bay, ^p mà bây giờ đã có hình khốn từng ếy, cho nên mất hình người. ^q Sao᷄ le dên Iudeo càng ra lào᷄ dữ tợn, hơn muâng dữ nữa, mà càng ghết đức Chúa Ieſu, ^r càng đòi đáo᷄ đanh tlên cây hơn nữa, mà giết người.

^ſ Sao᷄ le Pilato thấy chước mình chảng nên gi mà mở lào᷄ dên quỉ quái ếy, ^t lại càng hổn hào, thì có rửa tay tlước mạt dên, mà ràng ; ^u tao chảng biét ſự gì viẹc đổ máu người lành nầy, bay sẽ hay. ^x mà dên Iudeo kêu ràng : máu nó tlên ta,  và tlên con cái ta, thì ra chiụ. ^y Lại có ꞗợ Pilato gưởi mlời cho chào᷄ ràng : ^z ou᷄ chớ có lộn viẹc mình, ꞗối viẹc người thánh ếy, vì chưng tôi đã phải thấy rày nhều ſự, hiẹn ra vì người ếy ^a Vì ꞗệy Pilato còn kiém khi ếy chước naò, ^b mà chữa đức Chúa Ieſu, cho khỏi lào᷄ dữ tợn dên Iudeo, mà kẻo chết. ^c Khi dên Iudeo hay được ſự ếy, cho quan bỏ đàng ngay, ^d thì đe ꞗua Chúa Cæſar cŏở, mà ràng : ví bàng ou᷄ tha người nầy, ou᷄ bất nghĩa cu᷄̀ Cæſar : ^e vì chưng ai nếy xưng mình là ꞗua Chúa thì hủy bàng Cæſar. ^f Mlời nầy thì nạng bấy nhêu tlao᷄ lào᷄ quan vạy, ^g cho nên quan theo í dên Iudeo : ^h vì chưng tức thì có tlao đức Chúa Ieſu rứt lành, mạc í lào᷄ dên ếy, ⁱ như thể tlao con chien rứt hièn, mạc í chó ſói dữ. ^k Mà đức Chúa Ieſu chảng có  nói một đều gì chữa mình ſốt, ^l kẻo trỡ^{[đính chính 7]} mình chiụ chết, vì khi đức Chúa Ieſu chiụ nạn, thì theo í đức Chá hàng ſóu᷄ ꞗệy. ^m Mà ſự đức Chúa Ieſu ở lạng thể ếy, dầu quan thấy mà hãi lám, ⁿ và hay biét tỏ, đức Chúa Ieſu là người hiền lành, chảng có lỗy ſự gì, ^o ſao᷄ le quan ếy có phạm ſự vạy rứt mục, mà tlao đức Chúa Ieſu, cho ŏan gia giết ꞗệy.

^p Khí ếy nó thì cất lếy tấm áo đỏ, ở tlên mình đức Chúa Ieſu, ^q mà nó khién mạc áo mình quen, ^r cho thien hạ hay, ếy là đức Chúa Ieſu đi chiụ tội. ^ſ Sau thì nó lếy cây Crux nạng rạp, mà để tlên ꞗĕai đức Chúa Ieſu, khi mới chiụ đánh đọn, đã nát hết, ^t mà vạc cay nạng làm ꞗệy, đi tlên núi Caluaria, nó đã dịnh đáo᷄ gác Crux đừc Chúa Ieſu tlên núi ếy ^u ſao᷄ le khi nó thấy đức Chúa Ieſu vác cây Crux nạng chảng nổi, ^x mà nó dái đức  Chúa Ieſu chết dĕọc đàng, khi chưa có đáo᷄ đanh^{[đính chính 8]} tlên Crux, ^y vì ꞗệy có thêm một người qua đàng ếy, ten là Simon Cyrenæo, ^z mà giúp đức Chúa Ieſu vác Crux. ^a ếy ꞗệy mà khi đức Chúa Ieſu đi dĕọc đàng thưâng ếy, nhạoc lám, ^b mà đổ mồ hoi chảy rào᷄ rào᷄, lộn ꞗối máu, ^c vì có triều thien gai đức Chúa Ieſu đội thâu aóc đầu, ^d thì có đền bà hièn lành, ten là Veronica, thưâng xót đức Chúa Ieſu, lếy khăn kép, ^e mà chùi^{[đính chính 9]} mạt người, thạt là mạt đức Chúa blời : ^f thŏát chóuc, bởi phép lạ, coi thấy tlao᷄ khăn ếy hình mạt đức Chúa Ieſu chiụ khốn khó, có tlao᷄ hai lần khăn, mà khó mạt gia giết : ^g hai hình ếy còn giừ rày, mà kính lám, một thì ở tlao᷄ đền thành cả thành Roma hai là ở tlao᷄ thành Genua, mà thờ gia giét: ^h ꞗệy thì coi hai hình ếy, ſáng tlên phép thợ naò vẽ, ⁱ lại tlao᷄ khan ếy chảng  thấy thuóc naò blêy, ^k ſao᷄ thấy như ſắc khăn tự nhien, mà có hình mạt đức Chúa Ieſu, ^l thạt là ra tỏ tưầng, có phép bề tlên đức Chúa blời, làm viẹc ếy, mà chớ.

^m ếy ꞗệy mà khi đức Chúa Ieſu đã đến tlên núi Caluaria, ⁿ ở ngŏài cửa thành Ieruſalem, nó bóc hết áo đức Chúa Ieſu : ^o có truyền ràng, đời xưa nơi Caluaria ếy có chôn đầu ou᷄ Adam, là tổ tu᷄ người ta, ^p mà ở nơi đức Chúa Ieſu Chriſto là Chúa chúng toi, cu᷄̀ là một Con đức Chúa blời, thạt là đức Chúa blời, cu᷄̀ là người thế rứt lành, ^q khi đã đềy ba mươi ba tuểi cu᷄̀ ba tháng, ^r hai mươi lăm^{[đính chính 10]} tháng Martius, nữa ngày dồ, ^ſ có chiụ đáo᷄ đang bốn chên tay tlên cây Crux, mà bêo lên, chiụ chết vì chúng tôi. ^t ꞗệy thì ra sấm truyến ou᷄ Dauid khi hơn nghìn năm tlước đã nói, ràng : ^u nó thâu qua hay tay, và hai chên  tao, lai nó kể mọi xưâng tao. ^x Mà đức Chúa Ieſu khi đã phải ŏan gia thể ếy, ^y chảng lọ là chảng có gẹn nó, cu᷄̀ chảng có blả lại ſư dữ, cho ŏan gia mìng, khi làm được nó ; ^z mà lại cầu đức Chúa blời, là đức Cha mình, cho nó, ràng : ^a lạy đức Cha, Con xin đức Cha tha nó, vì nó chảng^{[đính chính 11]} hay có làm đí gì. ^b Có ou᷄ Iſaya đời xưa đã chiụ sấm truyền bởi đức Chúa Spirito Santo, mà thấy^{[đính chính 12]} đức Chúa Ieſu có chiụ đáo᷄ đang tlên cây Crux, đŏan nam mươi ba ràng: ^c người chảng còn có hình, chảng phải tốt lành nữa: ^d mà ta coi thấy như hình người hền, là rót hết người ta, ^e là người hay đau đớn, mà mạt người như che ꞗệy. ^f thạt người đã chiụ đau náng vì ta, và khốn khó thay ta, cu᷄̀ đã chiụ lếy : ^g mà ta ngờ là tặt phu᷄, đức Chúa blời đã phạt, vì hạ xuấng ꞗệy. ^h Sao᷄ le người chiụ phải dĕấu vì tội lỗy chúng tôi, ⁱ chiụ nát hết mình  vì tội vạ chúng tôi : ^k lại người chiụ rói tlên mình, cho ta được bàng an ^l cu᷄̀ chiụ đánh nối lằn cho ta đã, mà được lành, ^m có đam đi giết người, như con chien ꞗệy, ⁿ lại tlước mạt ai cắt tăóc mình, thì ở lạng, như con chien con, mà chảng có mở miệng ra ; ^o cu᷄̀ lếy người làm bạn ꞗối kẻ gian dữ, ^p lại vạc tôi cho nhều người, và cầu cho kẻ phạm mlời răn. ^q ꞗệy cho blọn sấm truyền ếy, đức Chúa Ieſu có chọn cŏên dữ đáo᷄ đanh mình giửa hai đức kẻ tlộm, ^r một ở bân tay mạt, một về tay tlái, ^ſ mà đứa ở bêu bên tay tlái thì máng rủa đức Chúa Ieſu, ráng; ^t ví bàng ngươi, là Chriſto, thì chữa mình, và chữa tớ. ^u khi ếy người khác, ở bên bên tay mạt đức Chúa Ieſu tên là Diſmas, thì máng bạn, ràng : ^x khi mầy đã phải chiụ tội cu᷄̀, ſao cu᷄̀ chảng dái đức Chúa blời ? ^y ta chiụ  đã đáng, vì mình làm thì mình chiụ ; ^z ſao᷄ le người nầy chảng hề làm ſự lỗy ſốt. ^a Lại blở mạt cu᷄̀ đức Chúa Ieſu, mà cầu làm ꞗềy. ^b Tôi lại Chúa, khi đến nước mình, Chúa dớ đến tôi cu᷄̀ : ^c mà đức Chúa Ieſu thì thưa đều rứt nhin, phán ràng: ^d mầy rày đến ở cu᷄̀ tao tlao᷄ nơi ꞗui ꞗẻ. ^e Khi ếy quan Pilato đã chép lịnh đức Chúa Ieſu chiụ tội chữ ba nước Hebreo, Greco, Latino. ^f mà chép làm ꞗềy : Ieſu Nazareno là ꞗua Chúa Iudeo. ^g Iudeo thì chảng yêu chép lịnh thể ếy, vì tlao᷄ ếy có mlẽ, ì ſao đức Chúa Ieſu có chiụ chết : ^h vì ꞗệy nó muấn tlao᷄ lịnh chép ràng : vì đức Chúa Ieſu xưng mình ꞗua Chúa Iudeo. ⁱ Sao᷄ le vì lịnh ếy ra làm ꞗệy, bởi đức Chúa blời ſửa thể ếy, mà chớ, ^k chảng cho đổi một chữ gì sốt, dều dên Iudeo, có đòi ſự ếy lấm : ^l vì ꞗệy Pilato có thưa nó ràng:tao có chếp thể nào, thi phải để chép thể ếy, mà chớ. ^m Mà cŏên đáo᷄ đanh đức Chúa Ieſu tlên Crux đŏạn, thì chia^{[đính chính 13]} áo người cu᷄̀ nhau : ⁿ ſao᷄ le áo tlao᷄, vì chảng có may gì, thì lếy mà ràng: ^o áo tlao᷄ nầy ta chớ xe ra làm chi, ta bỏ thăm xem ai được mà chớ : ^p mà ꞗệy sấm truyền ou᷄ Dauid ra thạt, khi ràng : ^q nó thì chia cu᷄̀ nhau áo ta, mà tlên cái áo ta mạc tlao᷄, thì nó bỏ thăm. ^r Sao᷄ le áo tlao᷄ ếy ở thành Treueris còn giữ đến rày, ^ſ mà có truyền đếy ràng : áo ếy chảng có may gì, ^t rứt thành đức Mẹ đã làm ra cho đức Chúa Ieſu, hãy còn tle : ^u mà đức Chúa Ieſu mạc áo ếy lien, khi đến mlớn một khi một chút, mà áo cu᷄̀ ra dài lien như ꞗệy.

^x ꞗệy từ chính giờ ngọ cho đến đầu hết giờ thân, thì mạt blời ra tối, mà cả và thien hạ phải tối tam mù mịt : ^y cho ta biét phép lạ nầy là bao mlớn, thì phải hay, ^z mạt blời có phải nhệt thực,  một khi mạt blời ở một bên, đết thì ở bên khác, mà mạt blang phải ở giửa : ^a vì chưng khi mạt blang ở giửa làm ꞗệy, thì trở ánh mạt blời, kẻo đến ta. ^b Vì ſự ếy nhệt thực có đến ngầy ba mươi, hay là mòu᷄ một mà thôi ; ^c ſao᷄ le ngầy ràm khi mạt blời ở một bên, mạt blang bên khác xa nhau mà đết ở giửa, ^d khi ếy mạt blang trở ánh mạt blời, kẻo ſoi đết, thì chảng được. ^e Mà khi đức Chúa Ieſu chiụ đáo᷄ đanh tlên cây Crux, đang làm lễ cả Paſcoa, ^f mà có làm lễ ếy ngày ràm mà thôi : ^g bởi có phép đức Chúa blời mới nhệt thực ếy, ^h vì chưng khi ếy mạt blang ở ẩn mình như dười đết, khi mạt blời ở tlên, đang nửa ngày, ⁱ mà thŏát chóuc mạt blang thì lên, cho đến dưới mạt blời ngay, mà chê^{[đính chính 14]} mạt blời, ^k chảng lọ là chê^{[đính chính 15]} một hai nước, như thưang làm, ^l mà lại chê^{[đính chính 16]} cả và thien hạ, cho nên  no mọi nơi phải tối tam mù mịt, chưa hề thấy lần nào làm ꞗệy : ^m mà lại nhệt thực ếy một giờ rữơi làm tối mạt blời, đang khi đức Chúa Ieſu còn ſóu᷄ chiụ tội tlên cây Crux, ⁿ như thể đèn blời, dầu chảng ſóu᷄, ^o thì hổ ngươi, mà chảng cho ai thấy Con đức Chúa blời, làm nên mọi ſự, có chiụ xấu hổ từng ếy. ^p Ou᷄ Dionyſio là cŏên tử, hay tư thien lám, khi ếy ở thành Hieropoli tlao᷄ nước Aegypto, mà thấy ſự lạ^{[đính chính 17]}, từ đức Chúa blời hŏá nên blời đết chưa tầng thấy làm ꞗệy, thì kêo cả tiếng ràng: ^q hai là Chúa cả ſinh mọi lŏài, bây giờ có chiụ khó, hay là thế giái nầy tận ra. ^r Mà đến ſau, qua mấy năm, khi ou᷄ ếy nghe thấy ou᷄ thánh Paulo, là đầy tớ cả đức Chúa Ieſu, ở thành Athena, giảng đạo thánh đức Chúa blời, ^ſ mà kể ſự đức Chúa Ieſu chiụ tội, cu᷄̀ phép lạ có đến khi ếy, ^t nhít là kể ſự nhệt thực  lạ ếy: ^u ou᷄ Dionyſio thấy có đến cu᷄̀ một ngày, và một giờ, khi mình ở thành Hieropoli, mà xem được như ꞗệy, ^x thì tin và theo đạt thạt, mà ou᷄ thánh Paulo có tlao đạo thánh cho ou᷄ ếy.

^y Hết giờ mùi ſang giờ thân đức Chúa Ieſu kêu cả tiếng ràng : ^z lạy đức Cha, Con phủ linh hồn Con, ở tay đức Cha: ^a ſau thì gục đầu xuấng, cho linh hồn mình ra khỏi xác : ^b mà khi người ta, có chúa í mình, ở dữ tợn cu᷄̀ đức Chúa cả, tlên hết mọi ſự, ^c ít là những lŏài chảng có hồn, làm hình lo^{[đính chính 18]} buần kháoc laóc, khi người chiụ chết, ^d ꞗệy cái màn chê ở^{[đính chính 19]} đền thánh khi ếy xẻ ra, từ tlên cho đến đưới^{[đính chính 20]}, ^e mà đết thì phải đọu᷄, cho nên có tin nước nọ nước kia ràng, có nhều thành hạ xuấng tlao᷄ đết, mà biến đi : ^f cu᷄̀ có hòn đá nhều ꞗỡ ra làm hai, chảng lọ là ở núy Caluaria ; ^g mà lạy ở dều nơi khác, nhít là ở  nước Italia tlao᷄ xứ Etruria, có núi Aluernìa, ^h và tlao᷄ xứ Campania có núi non gần thành Cayeta, có truyen ràng, khi ếy lở ra từ đầu núi cho đến chên, mà làm lỗ mlớn, như ràng coi thấy đến^{[đính chính 21]} nay : ⁱ lại khi ếy cu᷄̀ có cái mả mở ra, mà thân xác nhều người thánh có ſóu᷄ lại.

^k đức Chúa Bà Maria là đức Mẹ đòu᷄ thân khi ếy thì ſầu não rứt mực, mà dứng áp cây Crux đức Chúa Ieſu chiụ tội, ^l có lo buần thể nào, khi thấy một Con mình rứt kính yêu, mà chết làm ꞗệy, ta ſuy chảng đến, ^m cho nên người cu᷄̀ đã hấu ſinh thì. ⁿ Bấy giờ cŏên dữ có đến, mà chạt blái chên hai đứa kẻ tlộm, ^o ſao᷄ đến cu᷄̀ đức Chúa Ieſu, khi thấy đã qua đời, chảng có chạt blái chên người ^p (ꞗệy thì mlời tlao᷄ kinh đức Chúa blời ra thạt khi ràng : chớ có đánh gảy xưâng xác người,) ^q ſao᷄ le có một cŏên  tlao᷄ nó, cầm^{[đính chính 22]} lưỡi đòu᷄, mà đâm đức Chúa Ieſu, mở bên ſườn cụt : ^r thŏát chóuc thì máu và nước chảy ra, mà đến con mát coên đâm : ^ſ ou᷄ thánh Nazianzeno chép ràng : cŏên ếy tlườc mù con mát lám, đã hầu tối, ^t mà tức thì dược ſáng và xác, và linh hồn : ^u vì chưng một chóuc có dìn đức Chúa Ieſu, mà lo láng gia giết, vì mình cầm lưỡi đòu᷄ đã đâm dữ làm ꞗệy : ^x có cầu đức Chúa Ieſu tha, mà được tha, cho nên, đên ſau đã được nên thánh. ^y Cu᷄̀ có ou᷄ cai một tlam cŏên, khi nghe thấy đức Chúa Ieſu, đang tlút linh hồn ra, mà kêo cả tiếng, thì xưng ràng : ^z thạt người nầy là Con đừc Chúa blời mà chớ. ^a Lại đàn người ta hết có đếy thây đọủ đết và ſự khác lạ, ^b thì ăn năn lại, mà đánh ngực về.

^c đến nơi nầy thì phải lếy ảnh nào khéo đức Chúa Ieſu đáo᷄ đánh tlên cây Crux, mà đam ra cho người  ta xem, ^d có dĕọn cái nến, và cái hương, thì mới tốt, ^e mà khuyen người ta có đếy làm ꞗệy, hay là thể như ếy.

^f Ai nếy có í đây, hãy ngửa con mát linh hồn lên, ^g mà ngắm đức Chúa Ieſu, như bàng còn tlước mạt ta, đáo᷄ đanh^{[đính chính 23]} tlên cây Crúx mà chiụ tội chiụ chết làm ꞗệy. ^h Nây là người, đức Chúa blời đã phán nói hứa đời tlựớc, sẽ mở ra cửa thien đàng, tổ tu᷄ ta khŏở xưa đã đáo᷄ lại. ⁱ Nây là người, đức Chúa blời đã truyền cho thánh đời xưa có chiụ sấm truyền, ngày ſau đến kớu lŏài người ta. ^l Nây là người, thạt là đức Chúa blời, tự nhyen chảng chiụ được đí gì, vì chúng tôi đã chọn làm Con người, mà chiụ nạn làm ꞗệy, ^m khi đã mở đàng cho ta được ꞗui ꞗẻ vo cu᷄̀, ⁿ lại làm phép rứt mlớn, cho người ta tin thạt mlời mình giảng : ^o ſau thì dổ mấu mình ra, mà đền tội chúng tôi cu᷄̀ đức Cha, ^p chiụ chết rứt xấu hổ, mà, mở cửa cho ta được hàng ſóu᷄ ꞗệy : ^q ếy là một Chúa chuộc kớu lŏài người ta, ^r mà ꞗí bàng chảng có giúp ſức cho ta, chảng có ai chiụ được rỗi thạt linh hồn: ^ſ vì ꞗệy chúng tôi ước cho thien hạ dìn lếy, ^t mà vì ſự ếy chúng tôi giảng ra hết ſức, cho các nước hay. ^u ếy ꞗệy mà nếu bạn hay ſuy mlẽ, nếu có nghe mlời giảng, từ tlước đến nay, mà chảng tai điéc ; ^x thì nhìn lệy nhin lành vô cũ đức Chúa Ieſu, kớu bạn, ^y dầu người chảng có du᷄̀ gì lŏài người ta, ^z ſao᷄ le đã chiụ khốn khó chừng ếy, cho ta được rỗi : ^a dầu làm thạt Chúa blời đết, ^b có chiụ đau, chiụ hình, chiụ xấu hổ chừng ếy, mà lại chiụ đáo᷄ đanh khốn nạn lạm ꞗệy cho ta, là tôi tá phàm hền, vô phét, chảng hay ơn, mà chụôc chúng tôi. ^c Hãy xem đức Chúa blời chuộc tội cho bạu, mà bêo tlên cây Crux,  cả và mình nát : ^d hãy coi tay thánh, chảng hay làm ſự gì lỗy, mà hay làm phép nhều, bây giờ chảy máu rào᷄ rào᷄ : ^e hãy xem chên rứt thánh, khi tìm bạu, cho được rỗi vô cu᷄̀, thì nhạoc, mà bây giờ chiụ đáo᷄ đanh khốn lám. ^f Hãy coi ſườn đức Chúa blời, có lưỡi đòu᷄ dữ đâm ꞗĕào : ^g hãy ngắm mạt xưa gồm mọi ſự tốt lành, mà bây giờ máu, cu᷄̀ đàm giổ thi chê^{[đính chính 24]} hết : ^h và tlán xưa rứt ꞗui, những gai thâu ꞗĕào, cho nên chảy máu ra. ⁱ Hãy ſuy, hãy xét Chúa rứt ſang, rứt trạo᷄, khi đang thì nên người, coi^{[đính chính 25]} có xưấng đâu, ^l mà chiụ chết rứt xấu hổ vì bạu. ^m Khi bạu chảng hay blả ơn cả làm ꞗệy cho nên, ⁿ ít là nhìn lếy lào᷄ đức Chúa Ieſu yêu bạu chảng cu᷄̀, ^o mà khi bạu chảy nước mắt, bởi lào᷄ lo lám, ^p thì làm dĕấu có lào᷄ thưâng, và hay ơn ꞗệy. ^q ếy là kẻ tlước đã hủy bàng đức Chúa Iesu,  chụôc tội bạu, ^r khi đã thấy chết, thì lo láng mà đánh ngực. ^ſ Lại kẻ đã chết thì ſóu᷄ lại, mà thưâng xót đức Chúa Ieſu chiụ chết, ^t và lŏài chảng có hồn cu᷄̀ làm nhều dĕấu lạ^{[đính chính 26]}, như bàng thưâng xót^{[đính chính 27]} đức Chúa Ieſu chiụ chết làm ꞗệy. ^u mà bạu là kẻ biét mlẽ, mà đức Chúa Ieſu kớu bạu, ở bêu tlên cây. ^x Sao bạu kứnh lào᷄ bàng sắt ꞗệy, mà chảng chảy nước mạt rào᷄ rào᷄, ^y ſao chảng kháoc láoc, mà thưâng xót, kính mến, cám ơn đức Chúa Ieſu hét lào᷄ hết ſức ꞗệy? ^z nhin vì ſự ếy bạu thì phải lếy mlời làm ꞗệy, mà cầu cu᷄̀ đức Chúa Ieſu rứt nhin, ^a rứt yêu và kớu thế, ở bêu tlên Crux vì bạu

^b Tôi lại đức Chúa Ieſu, là ꞗua Chúa tôi, nhin lành mà kớu tôi, ^c có một đức Chúa Ieſu, lào᷄ thưâng tôi, ^d mà chiụ lụy đức Cha, hàng có ꞗệy, cho đến chiụ chết, mà chết tlên cây Crux : ^e tôi cám ơn đức Chúa Ieſu hết lào᷄, dầu hèn, ^f vì đức Chúa Ieſu  đã chiụ bấy nhêu ſự khốn khó, cho tôi được lành : ^g tôi lo buần hết lào᷄, vì tôi phàm hèn, chảng hay nghĩa, từ tlước đến nay, đã phạm tội lỗy cu᷄̀ đức Chúa blời, trạo᷄ vô cu᷄̀ : ^h tôi ăn năm ſầu não, vì tôi xưa nay chảng có ꞗưng phép đức Chúa blời như phải mlẽ, ⁱ mà lại tôi đã nghe những ŏan gia đức Chúa blời, tôi càng lo buần tlao᷄ lào᷄ tôi: ^k chớ gì tôi chảng có khi naò lỗi nghĩa cu᷄̀ Chúa tôi, là rứt nhin: ^l chớ gì tôi có giữ lien mlời răn đức Chúa Ieſu, là Cha tôi rứt lành : ^m ſao᷄ le vì ſự đã qua chảng còn có ở mạc lào᷄ toi : ⁿ tôi doục một lào᷄, từ nầy về ſau, phục đức Chúa Ieſu hết lào᷄, ^o và ꞗưng mlời đức Chúa Ieſu răn, cho đến khi hết hơi. ^p vì ꞗệy tôi bỏ hết bụt đi, là những khou᷄ dối, ^q và mọi đạo quỉ, toi dại xưa nay đã theo : ^r mà tội lại đức Chúa Ieſu, thạt là đức Chúa blời, cu᷄̀ là Chúa tôi,  đã chiụ tội, chiụ chết tlên cây Crux vì tôi, ^ſ tôi ước đức Chúa Ieſu cả ſáng đời đời ꞗệy.

^t Khi đức Chúa Ieſu tlên cây Crux đã chiụ chết, ^u chảng phải tính đức Chúa blời chiụ chết, thạt là tính người mà chớ, ^x vì rứt thánh linh hồn ra khỏi xác ; ^y ſao᷄ le và linh hồn, và xác chảng^{[đính chính 28]} có lìa ngôi thứ hai, là đức Con đức Chúa blời : ^z vì chưng đức Con đức Chúa blời, có lếy gì một lần, chảng có bỏ nữa. ^a Như thể có ai rút gươm ra, tay mạt cầm gươm, tay tlái cầm ꞗỏ gươm : ^b ngôi thứ hai đức Chúa blời, là ngôi đức Chúa Ieſu cu᷄̀ như ꞗệy : ^c vì chưng khi đam rứt thánh linh hồn mình ra khỏi xác : ^d và cầm rứt thánh linh hồn, và rứt thánh xác, còn dính lếy làm một ꞗối ngôi thứ hai lien mà chảng có khi naò bỏ. ^e Sao᷄ khi rứt thánh xác đức Chúa Ieſu còn ở bêu tlên cây Crux chết ꞗệy, ^f linh  hồn rứt ꞗui ꞗẻ người thì xuấng địa ngục. ^g Mà tlao᷄ địa ngục thì có bốn chốn. ^h Nơi rừt ſâu, là ngục ma quỉ, và các thien thần bạn nó, ⁱ đếy có lửa đời đời, phạt và các quỉ, và các linh hồn dữ, chiụ hình lưả đời đời ꞗệy, ^l vì cái sầu, cán ruột chúng nó, chảng hay chết, ^m và lưả đốt lien, chảng hay tát đời đời. ⁿ Tlên nơi ếy thì có lưả giảy tội, ^o tlao᷄ ếy có giảy linh hồn người lành, ^p khi chửa^{[đính chính 29]} có blả cho hết nợ tội mình, khi còn ſóu᷄ ở thế nầy, dầu đã chiụ tha vạ vô cu᷄̀. ^q Nơi thứ ba là ngục con tlẻ nhỏ, ^r đã qua đời, khi hãy còn có tội tổ tu᷄ ta truyền cho, mà ở chốn tối tam ꞗệy, ^ſ ſao᷄ le chảng có phải chiụ lưả hay là hình khác ; ^t vì chảng có tội gì mình làm^{[đính chính 30]}, ^u ſao᷄ có một tội ou᷄ Adam truyền cho. ^x Nơi thứ bốn tlên hết, là chốn  các thánh đời xưa ở, gọi là limbo, ^y đếy cu᷄̀ là tù rạc, vì chưng tlao᷄ ếy có cầm các linh hồn người thánh, ^z từ đầu hết thế, cho đến đức Chúa Ieſu chiụ chết^{[đính chính 31]} : ^a dù mà đã ſạch hết tội, ſao᷄ le còn cầm tlao᷄ ếy dưới đết, như tlao᷄ tù ꞗệy, ^b cho đến khi đức Chúa Ieſu, là Chúa kớu chúng, tôi, ^c có chịu chết, mà đổ máu thánh mình ra, ^d ꞗệy có chụôc chung mà blả mọi tội cho hết. ^e ếy ꞗệy mà rứt thánh linh hồn đức Chúa Ieſu, ^f đến khi ra khỏi xác, thŏát chóuc có xuấng điạ ngục thứ bốn nầy, là ngục tlên hết, ^g mà có nhều chiéc đức thánh thien thần xuống cu᷄̀ : ^h ſao᷄ le vì rứt thánh linh hồn ếy, ⁱ như đã nói tlước, chảng co hà tính đức Chúa blời, ^k khi ꞗĕào nơi limbo, chảng lọ là làm cho ſáng như tlên blời, và đềy những ſự ꞗui ꞗẻ đềy : ^l mà lại làm  cho các thánh ở đếy, coi thấy mạt đức Chúa blời từ ếy, mà được thinh nhàn đời đời, ^m cu᷄̀ qua một thôi, có linh hồn người gọi là kẻ tlộm lành, đã được như ꞗệy, khi đến đếy, ⁿ như mlời đức Chúa Ieſu, khi ở tlên cây Crùx, đã phán một gey tlước cu᷄̀, khi ràng ; ^o mầy hôm nay ở được cu᷄̀ tao tlao᷄ nơi ꞗui ꞗẻ : ^p vì chưng nơi ngục ếy, ra nơi ꞗui ꞗẻ thinh nhàn ꞗệy.

^q Khi ếy rứt thánh xác đức Chúa Ieſu cồn ở bêu tlên cây Crux, ^r dù linh hồn đã lià ra khỏi, ſao᷄ le chảng có lià^{[đính chính 32]} tính đức Chúa blời: ^ſ mà đến khi đã tối, có một đầy tớ đức Chúa Ieſu, ^t tên là ou᷄ Ioſeph ſang trạo᷄, làm cai mười cŏên, ^u thì xin đượ cu᷄̀ Pilato, rứt thánh xác ếy, ^x mà khi đam xuống bởi tlên cây Crux, tlước mạt đức Mẹ đòu᷄ thân, ^y và tlước mạt khác đần bà lành, cu᷄̀ có một hai đầy tớ  đức Chúa Ieſu, ^z thì^{[đính chính 33]} bao lại tlao᷄ bức khan, mà để tlao᷄ mả mới, ^a đã mở tlao᷄ đá, mà tlao᷄ mả ếy chửa^{[đính chính 34]} có để ai ; ^b và lếy la đá mlớn đáo᷄ cưả mả ếy. ^c Thôi đŏạn những^{[đính chính 35]} kẻ hay chữ nghia thì hộp lại, mà đến cu᷄̀ Pilato, ràng : ^d chúng tôi lạy ou᷄, chúng tôi đã nhớ, người nầy hay dối blá^{[đính chính 36]}, ^e mà khi hãy còn ſóu᷄ đã nói, từ chết dến ngày thứ ba tao lại ſóu᷄ lại : ^f Vì ꞗệy ou᷄ phải khién giữ mả ếy, cho đến ngày thứ ba, ^g kẻo đầy tớ người ếy đến cát lếy tlộm, mà ràng cu᷄̀ dên đã ſóu᷄ lại. ^h Khi ếy Pilato ràng : bay có cŏên hay giữ, hãy đi mà giữ mạc í bay : ⁱ bấy giờ nó đi, mà đánh ấn ở nơi mả ếy, lại để cŏên quanh quẻ mà giữ ꞗệy.

^k Từ đức Chúa Ieſu chiụ chết, đến ngày thứ ba, ^l (là ngầy đức Chúa Ieſu đã phán nhều lần được ſóu᷄ lại,) ^m khi ngày  ếy bửng tưng là hŏạ, rứt thánh linh hồn đức Chúa Ieſu, ⁿ ꞗối^{[đính chính 37]} linh hồn các người thánh, đã khỏi tù lymbo, ^o và có nhều đức thánh thien thần đi cu᷄̀, ^p có lên nơi mả, mà nhệp ꞗĕaò tlao᷄ rứt thánh xác mình làm một cu᷄̀ ; ^q thŏát choúc làm cho ſóu᷄ lại, rứt tốt, rứt lành, chảng hay chiụ khốn khó gì nữa. ^r Vì chưng đức Chúa Ieſu đã lam tlước cho kẻ khác ſóu᷄ lại, khi khíén một đều, ^ſ mà ſao chảng du᷄̀ được phép mình, là phép đức Chúa blời, cho mình ſóu᷄ lại ? ^t lại làm dể lám như thể ngủ mà thức dẹy. ^u Sao᷄ le khi đức Chúa Ieſu ſóu᷄ lại, dù còn lạ đá đáo᷄ cửa mả, lại ấn đánh đếy còn lành hết, ^x làm phép cả, ra khỏi mả : âu là cŏên giữ, cu᷄̀ thấy phép lạ ếy, mà hãi. ^y thôi^{[đính chính 38]} đŏạn có đọu᷄ đết lám, vì đức Chúa blời ſai đức thánh thien thần, ^z bởi blời mà xuống, có mạt như ſấm chướp, ^a làm chứng đức Chúa Ieſu đã ſóu᷄ lại. ^b Khi ếy những cŏên giữ càng ſợ hơn nữa, kinh khủng, mà ngã như đã chết ꞗệy. ^c thôi đŏạn có kẻ thì dẹy mà đi kể bấy nhêu ſự ếy cu᷄̀ kẻ hay chữ nghĩa, ^d và cu᷄̀ Phariſeo, là kẻ ſửa nước Iudea, ^e nó thì hộp lại mà tŏan cu᷄̀ nhau đi lồ côên giữ ếy, ^f mà giục làm ꞗệy, ràng : bay hãy nói, khi bay ngủ, ^g có đầy tớ người đến ban đếm, mà lếy tlộm đi. ^h tlao᷄ cŏên giữ ếy, có kẻ thì thộ lồ, mà nói ra như mlời baỏ ếy, ⁱ ſao᷄ le ou᷄ Longino bởi đã thấy phép lạ khi đức Chúa Ieſu đã chiụ chết, ^k mà đã tin tlước, thạt là đừc Chúa blời, mà chợ, ^l lại thấy những phép lạ nữa, khi đức Chúa Ieſu ſóu᷄ lại, mà càng bền tin thạt hơn nữa, ^m Phariſæo dĕổ người, mà nói dối chảng được, ⁿ dù nó cãi lại, mà đe làm khốn người, cho đến giết chảng để, ^o ou᷄ Longino thì một nói^{[đính chính 39]} ra, mà giảng cho người ta hay, đức Chúa Ieſu đã ſóu᷄ lại, và thạt là đức Chúa blời, ^p cho nên nhều người chiụ lếy đạo thánh, mà tin ; ^q đến ſau vì ſự ếy ou᷄ thánh Longino đã muấn, và mầng, mà chiụ chết vì đạo.

^r Khi đức Chúa Ieſu bởi tlao᷄ kẻ chết mà lại ſóu᷄ lại, ^ſ tlước hết thì hiện ra viếng đức Mẹ đòu᷄ thân, có ſầu não thể naò vì thấy đức Con chiụ chết làm ꞗệy, lo chảng đến, ^t mà đức Chúa Ieſu đến cu᷄̀ rứt ſáng, thì làm cho đức Mẹ ꞗui ꞗẻ lào᷄, bàn tlước có lo buần rứt mực. ^u đŏạn^{[đính chính 40]} thì đức Chúa Ieſu ſai khién đức thánh thien thần ra làm chứng, người đã phán tlước thể naò, đã ſóu᷄ lại như ꞗệy. ^x ſau nữa đức Chúa Ieſu đang bốn mươi ngày, ^y hiẹn cho đầy tớ cả xem, và đầy tớ khác nữa, có khi thì một, khi hai, khi mười : cu᷄̀ có khi thì  hơn nam tlam người, coi tháy đức Chúa Ieſu đã ſóu᷄ lại : ^z má bấy nhêu người có làm chứng vì con mắt mình đã thấy đức Chúa Ieſu đã ſóu᷄ lại. ^a thạt là bấy nhêu chứng ếy, có phép cả cho người ta tin, mà chảng hồ nghi ſốt, ^b vì chứng ếy những là người làm phúc, mà nên rứt thánh: ^c lại đức Chúa blời có làm phép mlớn, cho người ta tin được mlời người thánh ếy, nhít là mà tin ſự đức Chúa Ieſu ſóu᷄ lại : ^d mà lại âu bấy nhêu ngưới thánh ếy, đã chiụ chết vì đều thạt ếy, lếu máu mình như thể đánh ấn^{[đính chính 41]} mà làm chứng thạt ꞗệy. ^e cu᷄̀ có chứng khác ꞗối, là những người thánh ếy, đã ſóu᷄ lại, ra khỏi mả mình, ^f đến khi đức Chúa Ieſu đã ſóu᷄ lại, người thánh ếy hiện đến cu᷄̀ đều người ở tlao᷄ thành Ieruſalem, ^g mà làm chứng nói ràng, thạt đức Chúa Ieſu đã ſóu᷄ lại : ^h bấy nhêu ſự nầy thì ꞗừa^{[đính chính 42]} cu᷄ thừa cho, mà tin ꞗệy. ⁱ Mà dầu đức Chúa Ieſu, khi đã ſóu᷄ lại, ^k đã đŏạn viẹc kớu lŏài người ta, đức Cha đã phủ cho, ^l mà lên được tlên blời bấy giờ, ở ꞗui ꞗẻ cu᷄̀ đức Cha : ^m ſao᷄ le có chọn ở lại hạ giái nầy, bốn mươi ngày, ⁿ để và an ủy rứt thánh đức Mẹ, cu᷄̀ đầy tớ cả, và đầy tớ khác, ^o khi đã lo buần vì đức Chúa Ieſu đã chiụ chết, là bốn mươi giờ, kể thói nước Iudea, ^p (vì đức Chúa Ieſu ở tlao᷄ kẻ chết ngan ếy,) cu᷄̀ ở lại bấy nhêu ngày, mà hiện ra an ủy hết : ^q lại làm nhều ſự, về ích lŏài người ta : ^r vì chưng bấy nhêu ngày ếy, có làm cho kẻ đã tin, càng được lào᷄ tin bền hơn nữa, ^ſ có dĕạy dĕổ đầy tớ cả, cu᷄̀ có giảng ra dều ſự ſau nhyệm, tlao᷄ kinh đức Chúa blời, ^t nhít là cho hay tỏ tưầng, đức Chúa Ieſu thì chọn chiụ chết ꞗệy, mà đến ngày thứ ba bởi tlao᷄ kẻ chết lại ſóu᷄, ^u mà lếy phép đức Chúa Ieſu rao cho các nước ăn năn tội, mà được tha tội ꞗệy. ^x Lại cho ou᷄ thánh Pedro ở thế nầy thay mình, ^y mà lại người nào theo đòi tlao᷄ Eccleſia có chức ếy (gọi là ou᷄ thánh Papa,) ^z đức Chúa Ieſu đã nói hứa, phán ràng : cho đến hết thế chảng có thiéu chức ếy. ^a ſau nữa thì dĕạy nhều ſự về trị nhậm Eccleſia, cu᷄̀ phép du᷄̀ các Sacramento. ^b Và khiẻn đam tin lành, là giảng đạo thạt cho kháp thien hạ, ^c phan ràng : tao đã chiụ mọi phép blọn, và tlên blời, và dưới đết ; ^d bay hãy đi dĕạy dĕổ kháp ngưới thế, mà rửa tội, ^e khi lếy một phép, và một danh đức Cha, cu᷄̀ đức Con, cu᷄̀ đức Spirito Sancto, ^f mà dĕạy nó giữ mọi ſự tao đã khién bay giữ. ^g Lại cho viẹc ếy ra nghỉ làm, và cho làm nhều viẹc, ^h thì cho làm phép lạ nhều, kể chảng xiết. ⁱ Mà khi đã đến^{[đính chính 43]} ngày đức Chúa Ieſu định lên blời, ^k đã hay và đầy tớ cả, và kẻ khác thì phải lo láng, bởi váng mạt đức Chúa Ieſu, ^l có nói đều rứt lành an ủy hết : phán ràng : tao bởi tlên blời cu᷄̀ coi ſóc cho bay, ^m mà thay mình cu᷄̀ cho ai dĕạy, và an ủy bay, ⁿ là đức Spirito Sancto, chảng có qua nhều ngày, mà đến^{[đính chính 44]} cu᷄̀. ^o Khi đức chúa Ieſu đam ra đầy tớ cả ngŏài thành Ieruſalem, tlên núi Oliueto, ^p thì có nói những đều rứt lành, những đều nhin nghĩa, mà giả đức Mẹ đòu᷄ thân, cu᷄ các hết, ^q đặt hai tay lên, mà cầu cho mọi ſự lành, và tlước mạt hết thì lên ꞗệy: ^r các linh hồn người thánh ra khỏi lymbo, và các đức thsanh thien thần đi cu᷄̀, ^ſ mà ꞗui ꞗẻ lám, như khi đã đánh giạc mà về, có lên tlên blời. ^t Khi ếy kửa thien đàng, bấy lâu đào᷄ lại, vì tội người ta, cho đến ngày  ếy, ^u thì mở ra tự nhien, cho đức Chúa Ieſu kớu thế, ^x mà có lên cho đến tlên mọi tầng blời, rứt ꞗui, rứt ſáng, ^y các hết đứng có mờng nhảy, ꞗui ꞗẻ thể naò, ^z và đức Cha là đức Chúa blời, có chứa lếy trạo᷄ đức Con, tlên nhà thien đàng nhưầng naò, ^a mlời nói chảng đến, lào᷄ người ta lo chảng được. ^b Khi ếy đức Mẹ đòu᷄ thân, và các hết đầy tớ, thì coi lên blời liên ꞗệy, những hãi, mà đứng lạng đếy. ^c Chóuc ếy có đức thien thần, lếy hình người ta, mạc aó ſáng, mà đứng đấy ꞗối, ràng: ^d hở người ta Galileo hởi ſao có đứng coi lên tlên blời ? ^e đức chúa Ieſu nầy bởi tlao᷄ bay, mà lên tlên blời, ^f ngầy ſau có đến cu᷄̀ thể ếy, như bay đã thấy lên blời. ^g Sao᷄ le cho có đều gì làm chứng, đến ta, ſự đức Chúa Ieſu đã lên blời ; ^h có  phép đức Chúa blời là, vì tlên đá đức Chúa Ieſu đứng, khi đĕọn lên blời, ⁱ hãy còn có đĕấu chên người in ở đếy cách lạ : ^k đầu kẻ có đạo thánh đức Chúa blời có quen khảo đá ếy lien, mà lếy đi làm dĕấu thánh : ^l ſao᷄ le thánh dĕâu chên ếy, đã qua mấy đời, hãy còn ꞗệy cho đến rày. ^m Mà tlao᷄ ſự ếy, lại có đều nầy đáng nhớ, ⁿ khi kẻ có đạo thánh xưa, có làm nhà thánh nhỏ, những đá ở nơi còn thánh dĕấu chên đức Chúa Ieſu, mà nhớ đếy, ^o cả và nhà nghỉ làm lên, ^p ſao᷄ le khi dĕọn lớp^{[đính chính 45]} nhà thánh ếy tlên, ſức naò, chước naò, làm thì chảng được ſốt : ^q vì từ nơi dĕấu thánh ếy, cho đến tlên blời, ^r là đàng đức Chúa Ieſu lên, thì phải có đàng xao᷄ lien. ^ſ Lạy ngày naò, kẻ có đạo thánh, có làm lễ xưa, nhớ đức Chúa  Ieſu lên blời, ^t ngày ếy đến ban đêm cả và núi Oliueto thì quen ſáng ra ꞗui làm. ^u Khi đức Chúa Ieſu đã lên blời đŏạn, ^x đầy tớ cả, cu᷄̀ đầi tớ khác, thì đi cu᷄̀ đức Mẹ đòu᷄ thân, ^y lại có đần bà khác hièn lành đi cu᷄̀, mà hộp lại hết, là một tlam hai mươi người dồ, ^z blở về thành Ieruſalem, ꞗĕào nhà đức Chúa Ieſu làm Cœna, giã đầy tớ cả, ^a mà ở đếy, làm một, cầu cu᷄̀ đức Chúa blời, như mlời đức Chúa Ieſu tlước đã dĕạy ꞗệy, ^b đến ngày thứ mưới, từ đức Chúa Ieſu lĕn blời, mà từ ſóu᷄ lại thứ nam mười, ^c hết giờ thìn ſang giờ tị, tlao᷄ nước Iudea, gọi là giờ thứ ba, ^d thŏát choúc có nghe thấy ầm ầm bởi blời, như khi gió bảo đến, ^e mà đềy hết nhà đầy tờ cả, cu᷄̀ kẻ khác ngồi ; ^f cu᷄̀ thấy chia lư ỡi ra như hinh lửa, mà ngồi tlên đầu mỗi một người, ^g chiụ phếp đức Chúa Spirito Sancto, đã đềy hết. ^h Mà phếp đức Chúa Spirito Sancto đến làm ꞗệy, thạt là phép lạ, ⁱ thì làm chứng thạt, đức Chúa Ieſu, từ đã lên tlên blời, thì ngồi ở tŏạ cả tlên ếy, mà có phép cả : ^k lại cho đầy tớ cả, cu᷄̀ kẻ khác, được mở đạo thánh kháp thien hạ, ^l có chiụ hay biét ſự thế, và ſự đức Chúa blời, ^m cu᷄̀ chiụ nên thánh cả, và đềy nhin đức khác nhều tlao᷄ linh hồn ꞗệy, ⁿ cho nên khi đã chiụ phép ếy, bởi đức Chúa Spirito Sancto, ^o bỏu᷄ chóuc thì rà tlước mạt thien hạ, mà giảng đạo, ^p nhít là đầy tớ cả, nơi có đou᷄ mạt người ta lám, giảng ra dều tiếng, như đức Chúa Spirito Sancto cho nói. ^q Mà khi ếy có người Iudeo, bởi mọi nước kháp thi en hạ ở tlao᷄ thành Ieruſalem, ^r đến khi ra tiếng ếy, thì đou᷄ mẹt người ta, mà hãi; ^ſ vì cu᷄̀ một khi ếy ai nếy có nghe tiếng mình, đầy tờ cả nói ra ſự đức Chua blời cả ſáng. ^t Ou᷄ thánh Pedro thì đứng ꞗối các đầi tớ cả, là mười một người, mà nói ràng : ^u hở người Iudeo hởi, thì phải hay đều nầy, bây giờ đã đến đều ou᷄ Ioel chiụ ſấm truyền đã noi ra xưa, bởi đức Chúa blời, phán ràng : ^x tao đổ ra phép Spirito tao tlên mọi thịt, ^y mà con blai và con gái bay sẽ chiụ sấm truyền, ^z và kẻ cồn tlẻ tlao᷄ bay thì thấy ſự hiẹn ra, mà kẻ già thì xem chiem bao. ^a hở người ta Iſrael hởi, hãy nghe đều nầy. ^b ếy đức Chúa Ieſu Nazareno, là người đức Chúa blời lếy làm yêu tlao᷄ bay, ^c mà lếy người làm nhều phép lạ, tlước mạt bay, như bay đã hay. ^d Bay có du᷄̀ tay kẻ gian dữ,  mà giét người ; ^e ſao᷄ le đức Chúa blời đã cho người ſóu᷄ lại như mlời người ta chiụ sấm truyền đã nói, mà hết ta làm chứng ſự ếy, ^f ꞗệy người đã lên blời ở tay hỡu đức Chúa blời, ^g chiụ lếy mlời đức Cha, là đức Chúa blời, khién cho phép Spirito Sancto, ^h mà đổ ra phép nầy, bay cói thấy, và nghe. ⁱ Khi dên Iudeo nghe ou᷄ thánh Pedro nói ra mlời nầy, và mlời khác, thì lo ăn năn tlao᷄ lào᷄^{[đính chính 46]}, ^k mà ngày ếy, và ou᷄ thánh Pedro, vã khác đầy tớ cả, thì giảng cho, và rửa tội, được ba nghìn người.

^l Từ ếy đầy tớ cả, cu᷄̀ đầy tớ khác đức Chúa Ieſu, có ra giảng đạo thánh, ^m chảng những tlao᷄ thành Ieruſalem, và tlao᷄ nước Iudea, ⁿ mà lại có ra ngŏài^{[đính chính 47]} cả thien hạ, giảng đạo mọi nơi, ^o có đức Chúa blời giúp ſức cho, cu᷄̀ làm phép lạ, theo mlời giảng, làm cho tin bền, như mlời đức Chúa Ieſu đã phán nói hứa tlước. ^p Bấy nhêu ſự ếy  làm cho phúc đức Chúa Ieſu chiụ tội, tỏ ra sẽ sẽ, ^q và làm cho phép đức Chúa blời ſáng ra, khi^{[đính chính 48]} lếy ſự hèn tlước mạt thế gian, ^r là đau đớn, xỉ vả, xấu hổ, cu᷄̀ là chết, đức Chúa Ieſu đã chiụ, ^ſ mà làm ꞗệy được hết ŏan gia mình, là tội vạ cu᷄̀ ma quỉ, mà ra cả ſáng ꞗệy. ^t Chúng tội cu᷄̀ là đầy tớ đức Chúa Ieſu rốt hết, mà đã đến nước An nam nầy, ^u giảng đạo lành, khuyen hết người ta tin lếy mlời đức Chúa Ieſu, ^x cho được chiụ tha tội, ^y khi hãy còn rồi, đức Chúa blời thưang, còn tha vạ cho, ^z mà khi chưa có đến ngày phán xét, bát tội rứt khốn, như dên Iudềo đã phải chiụ. ^a Vì chưng dầu đức Chúa Ieſu kớu chúng tôi, có í phú mình tay cŏên Iudeo, ^b mà làm viẹc chuậc chúng tôi cho blọn, ^c lại muấn, và ước chiụ tlên mình tay kẻ dữ, khi đang làm ſự  lỗy, thì giúp viẹc đức Chúa Ieſu chuậc tội chúng tôi, như mlời ou᷄ thánh Ieam nói ꞗệy. ^d Sao᷄ lê vì tội vạ ếy, cŏên Iudeo đã phạm, là tội cả kực trạo᷄, kức dữ, hơn mọi tội vạ, từ có thế giái nầy ; ^e chảng khá qua, mà chảng chiụ phạt, ở đời nầy nữa : ^f như đời xưa đức Chúa blời đã phán tlước du᷄̀ ou᷄ Daniel mà truyền cho : ^g vì chưng khi ou᷄ ếy kể sấm truyền, ſự cŏên Iudeo giết đức Chúa Ieſu, thì bấy giờ thêm ràng : ^h mà kẻ đã chối đi, chảng nên dên người, ⁱ ſau hết thì chiụ phá, đến khi chiụ giạc đŏạn, thì định tan đi. ^k Lại khi đức Chúa Ieſu dĕọn chiụ tội mà lên thành Ieruſale, ^l vì đã hay đã gần ngày cŏên Iudeo đáo᷄ đanh mình tlên cây Crux, ở tlao᷄ thành ếy, thì khaóc thưang nó, phán ràng : ^m có đến ngày khi ŏan gia mầy xey tháp quanh quẻ^{[đính chính 49]} mầy, ⁿ mà làm cho mầy chệt hẹp quanh quẻ ꞗệy, lại bắt mầy ngã xuấng đết, ^o và con  cái ở tlao᷄ mày, mà ở nơi mầy chảng có để đá nào tlên đá khác, ^p vì chưng mày chảng nhìn, chảng biét khi tao đến viếng, mà chữa mầy. ^q Sao᷄ le vì khi đức Chúa Ieſu đang chiụ tlên cây Crux, ^r có cầu cu᷄̀ đức Chúa blời, là đức Cha, cho kẻ rứt dữ tợn, mà hủy báng mình thế ếy : ^ſ cho nên ai nấy chiụ được phếp rứt thánh mlời cầu nầy, ^t mà ăn năn tội kực trạo᷄ ếy, blở lại cu᷄̀ đức Chúa blời, ^u như thạt nhều lám có blở lại, thì có đợi nó bốn mươi năm, cho nó ăn năn tội. ^x Qua bấy nhêu nam ếy, khi đã đến mùa đức Chúa blời phạt, ^y có cŏên nước Roma đến thành Ieruſalem, mà ꞗĕào phá hết, ^z chảng có để đá naò tlên đá khác, như mlời đức Chúa Ieſu đã phán truyèn tlước : ^a Có ou᷄ Ioſephô là người Iudeo, mà làm cai tlao᷄ kẻ cả, giữ giạc keỏ cŏên Roma ꞗĕào, có chép bảy con sấch, kể  truyẹn^{[đính chính 50]} những giạc ếy : ^b thì kể tlao᷄ ſự khốn nạn khác khi cŏên ếy đang üêi thành Ieruſalem, ^c người có ràng, tlo᷄ thành người ta có chiụ đói chừng ếy, ^d cho nên là, chảng những dều khi ếy chết đói lien, ^e mà chảng bao nhêu ngày^{[đính chính 51]} một muân hai nghìn người chết đói : ^f lại ràng, có đí gì đí gì, khi đói lám cu᷄̀ bổ ꞗĕao^{[đính chính 52]} miệng, ^g dầu của gì dơ dáy, muâng naò rứt hèn cu᷄̀ chê, mà chảng chiụ ăn, nó thì rứt đói cu᷄̀ ăn ꞗệy. ^h Lại có đếu nói thì gớm ghiéc, mà nghe thì có ai tin là hŏạ, ⁱ có mẹ naò khi đói rứt mực, tay nó đánh chết con mình đẻ, còn bú, mà nấu nưấng ăn. ^k Cu᷄̀ một ou᷄ Ioſepho ếy kể người ta chết tlao᷄ nước Iudeo khi thua giạc^{[đính chính 53]} ếy, ^l có phải chém, hay là chết chừng khác, đã đến mười một vàn người ta, ^m m kẻ bắt đi làm tôi, khi giạc được thành  Ieruſalem thì kể chín muân bảy nghìn đứa.

ⁿ Mà ſự rứt khốn nạn chừng ếy, ou᷄ Ioſepho ràng, có nhều ſứ lạ, đã thấy tlước, như thể bảo ſự khốn làm ꞗệy, ^o lại ràng, ſự làm ꞗệy cò đến, vì đức Chúa blời bắt tội kẻ gian dữ tlao᷄ dên Iudeo : ^p ſự ếy cu᷄̀ tỏ ra, vì kẻ tlao᷄ Iudeo đã chiụ đạo thánh, ^q có mlời đức Chúa blời bảo, mà tlốn đi đến làng Pella, ^r khỏi bấy nhêu ſự rứt khốn nạn ếy. ^ſ Như thể ai bây giờ tlao᷄ nước nầy ꞗưng phép đức Chúa blời, ^t chiụ mlới tin, mà phục đạo thánh, ^u thì tlánh khỏi ſự khốn nạn vô cu᷄̀ đời ſau, mà giữ mình như thể nơi kín. ^x Lại kẻ hủy báng đạo lành, hay là chê^{[đính chính 54]} mlời đức Chúa blời bảo, ^y chảng khứng chiụ đạo thánh đức Chúa blời, là đạo lành ſưấng lào᷄, ^z có đến ngày chết, và ngày phán xét thì rứt khôn, ^a vì chết vô  cu᷄̀, mà chảng hết chết thì theo ſau, ^b càng kực, càng khốn hơn tai nạn dên Iudeo nữa, đên ſau ta sẽ giảng. ^c Bây giờ ta lạy đức Chúa Ieſu có ngồi ở tŏạ tlên blời rứt cao, ^d mà cầu tha tội tha vạ, đã phạm ngày tlước đã nhều : ^e lại cầu gratia, là giúp ſức cho ta, từ nầy về ſau phục thờ đức Chúa blời hết lào᷄, ^f mà bỏ hết ſự gian đạo vạy, và chừa mọi tội ngày tlước. ^g đến đây thì phải lếy ảnh naò khéo đức Chúa Ieſu cầm blời đết, mà đam ra, ^h cho người ta hết lạy đức Chúa Ieſu, như thạt Chúa blời đết, và ꞗua Chúa cả rứt cao^{[đính chính 55]}.

1. ▲ Gốc: ꞗỏ được sửa thành bỏ: chi tiết
2. ▲ Gốc: giủa được sửa thành giửa: chi tiết
3. ▲ Gốc: dĕam được sửa thành dĕám: chi tiết
4. ▲ Gốc: bòu᷄ được sửa thành bỏu᷄: chi tiết
5. ▲ Gốc: xẻ được sửa thành xỏ: chi tiết
6. ▲ Gốc: chửa được sửa thành chữa: chi tiết
7. ▲ Gốc: trở được sửa thành trỡ: chi tiết
8. ▲ Gốc: đánh được sửa thành đanh: chi tiết
9. ▲ Gốc: chui được sửa thành chùi: chi tiết
10. ▲ Gốc: làm được sửa thành lăm: chi tiết
11. ▲ Gốc: chang được sửa thành chảng: chi tiết
12. ▲ Gốc: thầy được sửa thành thấy: chi tiết
13. ▲ Gốc: chìa được sửa thành chia: chi tiết
14. ▲ Gốc: che được sửa thành chê: chi tiết
15. ▲ Gốc: che được sửa thành chê: chi tiết
16. ▲ Gốc: che được sửa thành chê: chi tiết
17. ▲ Gốc: là được sửa thành lạ: chi tiết
18. ▲ Gốc: lọ được sửa thành lo: chi tiết
19. ▲ Gốc: che được sửa thành chê ở: chi tiết
20. ▲ Gốc: dười được sửa thành đưới: chi tiết
21. ▲ Gốc: đên được sửa thành đến: chi tiết
22. ▲ Gốc: càm được sửa thành cầm: chi tiết
23. ▲ Gốc: đánh được sửa thành đanh: chi tiết
24. ▲ Gốc: che được sửa thành chê: chi tiết
25. ▲ Gốc: côi được sửa thành coi: chi tiết
26. ▲ Gốc: lậ được sửa thành lạ: chi tiết
27. ▲ Gốc: xòt được sửa thành xót: chi tiết
28. ▲ Gốc: chảnh được sửa thành chảng: chi tiết
29. ▲ Gốc: chứa được sửa thành chửa: chi tiết
30. ▲ Gốc: lam được sửa thành làm: chi tiết
31. ▲ Gốc: chếr được sửa thành chết: chi tiết
32. ▲ Gốc: liá được sửa thành lià: chi tiết
33. ▲ Gốc: thi được sửa thành thì: chi tiết
34. ▲ Gốc: chưa được sửa thành chửa: chi tiết
35. ▲ Gốc: ngững được sửa thành những: chi tiết
36. ▲ Gốc: blả được sửa thành blá: chi tiết
37. ▲ Gốc: ꞗói được sửa thành ꞗối: chi tiết
38. ▲ Gốc: thoi được sửa thành thôi: chi tiết
39. ▲ Gốc: nối được sửa thành nói: chi tiết
40. ▲ Gốc: đoặn được sửa thành đŏạn: chi tiết
41. ▲ Gốc: đánh, ấn được sửa thành đánh ấn: chi tiết
42. ▲ Gốc: ꞗua được sửa thành ꞗừa: chi tiết
43. ▲ Gốc: đền được sửa thành đến: chi tiết
44. ▲ Gốc: đen được sửa thành đến: chi tiết
45. ▲ Gốc: lợp được sửa thành lớp: chi tiết
46. ▲ Gốc: lao᷄ được sửa thành lào᷄: chi tiết
47. ▲ Gốc: ngọái được sửa thành ngŏài: chi tiết
48. ▲ Gốc: khì được sửa thành khi: chi tiết
49. ▲ Gốc: quể được sửa thành quẻ: chi tiết
50. ▲ Gốc: truyền được sửa thành truyẹn: chi tiết
51. ▲ Gốc: ngầy được sửa thành ngày: chi tiết
52. ▲ Gốc: ꞗêào được sửa thành ꞗĕao: chi tiết
53. ▲ Gốc: giác được sửa thành giạc: chi tiết
54. ▲ Gốc: che được sửa thành chê: chi tiết
55. ▲ Gốc: rao được sửa thành cao: chi tiết