Giấc mộng con
局書修沱傘
書叢
GIẤC MỘNG CON
TẢN-ĐÀ
NGUYỄN-KHẮC-HIẾU
HANOI
ĐÔNG-KINH ẤN-QUÁN
80, Phố hàng Gai, 80
Người là một giống có ý-thức. Có ý-thức, cho nên có mộng. Trăm năm trong cõi người ta, nhiều cảnh thân-thế chưa trải biết mà ý-thức đã đi trước. Ý-thức đi trước mà không đến, thời là tưởng; ý-thức đi trước mà đến thời thành mộng. Hoảng-hoảng hốt-hốt, mơ-mơ mồng-mồng, như thực như có, như hư như không, như qua địa-ngục, như chơi non Bồng, kỳ-kỳ quái-quái, sinh sinh lạ lùng. Nay nói Mộng.
Mộng là một quãng đời người hiện thấy trong giấc ngủ. Các cảnh-ngộ trong mộng, tỉnh dậy thời thành không. Vậy thời đó là một sự con Tạo-hóa dối mình, thời có thú gì mà nói? Lại còn có thú gì mà chép. Dẫu thế, người đời xưa có nói: « Các việc đã qua, nhiều cái như mộng » và « ở đời như giấc mộng to. » Học thấy thế, cho nên ngồi mà nghĩ, thời: Các việc năm trước, đến năm nay đã thành không; các việc tháng trước, đến tháng này đã thành không; cả như việc mới ngày hôm trước, sang hôm nay đã thành không. Các việc năm trước, tháng trước, ngày hôm trước mà còn vướng lại năm sau, tháng sau, ngày hôm sau, cũng có chớ không không, nhưng thực là rất ít. Nghĩ thấy thế cho nên lại ngồi mà xét, thời cảnh-ngộ trong mộng cùng cảnh-ngộ ở đời có khác nhau mấy nhẽ: Cảnh-ngộ ở đời dài, cảnh-ngộ trong mộng ngắn; cảnh-ngộ đời nhiều về phần ngày, cảnh-ngộ mộng thường về phần đêm; cảnh-ngộ đời nhiều người cùng biết, cho nên có chứng, cảnh-ngộ mộng chỉ một mình biết, cho nên không có chứng; cảnh-ngộ đời mở mắt mà thấy, cảnh-ngộ mộng nhắm mắt mà thấy. Cảnh-ngộ mộng mở mắt thời mất; cảnh-ngộ đời chắc cũng nhắm mắt mà thành không. Vậy thời mộng là cái mộng con, đời là cái mộng nhớn. Mộng con mình đã tỉnh, cho nên biết là mộng; mộng nhớn mình chưa tỉnh, cho nên chưa biết là mộng. Cũng là mộng cả, mà người đời có chép sử, chép chuyện, chép ký, chép hành-trạng, thời mình cũng nên chép. Nay đã tỉnh cái mộng con thời chép lấy; còn cái mộng nhớn, đợi lúc tỉnh rồi sẽ hay.....
1916
夢人序
| 1 | 嚶 喬 | Anh-kiều, — Affinités électives. |
| 2 | 書 記 | Thư-ký, — Employé de commerce. |
| 3 | 厄 | Ách, — Période d'adversité. |
| 4 | 愁 城 | Sầu-thành, — Dans la cité de tristesse. |
| 5 | 旋 風 | Toàn-phong, — Au milieu du tourbillon. |
| 6 | 店 主 | Điếm-chủ, — Gérant d'un comptoir. |
| 7 | 逍 遙 遊 上 | Tiêu-diêu-du, a. — Pérégrinations
poétiques I. |
| 8 | 逍 遙 遊 下 | Tiêu-diêu-du, b. — Pérégrinations
poétiques II. |
| 9 | 故 鄉 | Cố-hương, — Au village natal. |
| 10 | 故 人 書 | Cố-nhân-thư, — Lettre d'une amie d'antan. |
Trăm năm cõi tục còn dài
Con đường vô hạn trên đời còn xa
Có chăng ta biết cùng ta
Rõ-ràng mở mắt bây giờ hỏi ai
Tác phẩm này thuộc phạm vi công cộng ở Hoa Kỳ vì nó được phát hành trước ngày 1 tháng 1 năm 1929.
Tác giả mất năm 1939, do đó tác phẩm này cũng thuộc phạm vi công cộng tại các quốc gia và vùng lãnh thổ có thời hạn bảo hộ bản quyền là cuộc đời tác giả và 80 năm sau khi tác giả mất hoặc ngắn hơn. Tác phẩm này có thể cũng thuộc phạm vi công cộng ở các quốc gia và vùng lãnh thổ có thời hạn bảo hộ bản quyền dài hơn nhưng áp dụng luật thời hạn ngắn hơn đối với các tác phẩm nước ngoài.